Het overlijden van een dierbare is een ingrijpende gebeurtenis. Als dit in Frankrijk gebeurt, komen er naast het verdriet ook praktische zaken op je af die anders verlopen dan in Nederland. In Frankrijk zijn de gebruiken en gewoonten rondom begraven en cremeren anders – vaak formeler, maar ook met een eigen warmte die je pas leert kennen als je er middenin staat. Dit artikel helpt je door de eerste dagen.
Direct na het overlijden
De meeste mensen overlijden in een ziekenhuis of zorginstelling, waar altijd een arts aanwezig is die een déclaration de décès (overlijdensverklaring) opstelt. Overlijdt iemand thuis, dan moet je de huisarts waarschuwen om deze verklaring op te stellen.
Met deze verklaring moet binnen 24 uur na het overlijden aangifte worden gedaan bij de Mairie van de gemeente waar de persoon is overleden. Dit kun je als naaste zelf doen. Neem mee:
- Het livret de famille (trouwboekje) en/of legitimatiebewijs van de overledene
- Je eigen paspoort of identiteitsbewijs
Een uitvaartondernemer inschakelen
In Frankrijk moet je een uitvaartondernemer (Pompes Funèbres) inschakelen voor het transport en de uitvaart. Je kunt zelf bellen of langsgaan bij een bedrijf in de buurt.
Hoeveel tijd heb je?
Sinds juli 2024 geldt een nieuwe regeling. Je hebt nu maximaal 14 kalenderdagen (inclusief zon- en feestdagen) de tijd voor de uitvaart of crematie, gerekend vanaf het moment van overlijden. Dit is een verruiming ten opzichte van de vroegere termijn van 6 werkdagen.
Heb je meer tijd nodig – bijvoorbeeld om familie uit Nederland te laten overkomen – dan kan de uitvaartondernemer of jijzelf bij de Préfecture uitstel aanvragen. In normale omstandigheden wordt dit toegekend.
Bron: Décret n° 2024-790 du 10 juillet 2024, service-public.fr
Opbaring en conservering
Als het lichaam enkele dagen opgebaard wordt, moeten er maatregelen worden getroffen. Meestal wordt elektrische koeling gebruikt, soms koolzuurijs.
Een andere mogelijkheid is een lichte vorm van balseming: thanatopraxie of soins de conservation. Dit moet worden uitgevoerd door een gediplomeerde thanatopracteur. Het voordeel is dat geen koeling nodig is en het lichaam langer in goede staat blijft. De kosten liggen tussen €250 en €400.
Kosten en betaling
De gemiddelde kosten van een uitvaart in Frankrijk bedragen ongeveer €4.800 (cijfers 2024). Dit varieert sterk per regio en per keuze die je maakt.
Bron: Arrêté du 3 décembre 2024
Had de overledene een contrat obsèques (uitvaartverzekering) afgesloten? Controleer dit, want dan zijn de kosten mogelijk al gedekt. Ben je in Nederland verzekerd voor uitvaartkosten, informeer dan bij je verzekeraar – vaak wordt een deel vergoed op declaratiebasis.
Het bericht en de eerste dagen
Op het Franse platteland verspreidt het nieuws van een overlijden zich snel. Buren en kennissen komen vaak binnen enkele uren langs om afscheid te nemen en hun steun te betuigen. Hoe dit in jouw situatie verloopt, hangt af van de mate waarin je bent ingeburgerd in je Franse omgeving.
In tegenstelling tot Nederland sturen de meeste Fransen geen rouwkaarten vooraf om mensen voor de uitvaart uit te nodigen. De faire-parts worden meestal achteraf verstuurd als bedankje. Een speciale rouwbezorgdienst zoals in Nederland bestaat hier niet.
Vervoer van de overledene
Het transport van een lichaam is aan strikte voorschriften gebonden en moet door een uitvaartonderneming of ambulancier worden gedaan in een speciaal voertuig. Je mag de overledene dus niet zelf vervoeren, zoals in Nederland soms mogelijk is.
Wordt de kist naar een andere gemeente vervoerd, dan moet deze door een bevoegde ambtenaar of politieagent worden gesloten en verzegeld. De kist mag daarna niet meer geopend worden. Als je dit niet weet, kan dat heel teleurstellend zijn – bijvoorbeeld als je de aanwezigen bij de afscheidsceremonie de gelegenheid had willen geven om afscheid te nemen bij een geopende kist.