Wanneer gezamenlijke eigendom ontspoort
Een persoonlijk forumverhaal met juridische duiding voor mede-eigenaars in Frankrijk
Inleiding
Een huis samen kopen in Frankrijk voelt vaak als het begin van een nieuw hoofdstuk. Maar wanneer een relatie eindigt en emoties, financiën en eigendomsrechten door elkaar gaan lopen, kan dezelfde woning een bron van langdurige strijd worden.
Onderstaand forumverhaal laat zien hoe ingrijpend dat kan zijn — en waarom het helpt om de juridische basis scherp te houden.
Verslag van de forumdiscussie (anoniem)
In 2006 koopt een stel een woning in Bretagne. Ze zijn niet gehuwd of geregistreerd partner, maar tekenen beiden de akte bij de notaris en zijn daarmee ieder voor de helft eigenaar. De eerste jaren verlopen rustig.
“In 2006 zijn we naar Frankrijk verhuisd en hebben we samen een huis gekocht. We tekenden allebei bij de notaris.”
In september 2009 vertelt de achterblijvende partner dat zij in transitie wil gaan naar vrouw. Nog dezelfde dag vertrekt de ander uit het huis, met een harde boodschap.
“Ik vertelde dat ik me meer vrouw dan man voel en in transitie wil. Diezelfde dag verliet ze het huis en zei dat ze me het leven zuur zou maken.”
Er volgt een juridisch traject in België. Aanvankelijk pakt de uitspraak gunstig uit voor de bewoonster, maar in hoger beroep draait het om: zij moet voortaan een maandelijkse bezettingsvergoeding betalen en erkent de helft van de woning als eigendom van de ex.
“Ik moest €350 per maand bezettingsvergoeding betalen. Voor mij voelde dat als pure onrechtvaardigheid, maar juridisch lag het vast.”
In Frankrijk verschijnt een deurwaarder met forse vorderingen; een vriend schiet te hulp. Intussen zoekt de bewoonster een uitweg: ze laat de woning taxeren op circa €110.000 en biedt aan de helft (€55.000) te betalen om de ex uit te kopen. De advocaat van de tegenpartij reageert niet.
“Ik heb voorgesteld haar deel uit te kopen — €55.000 op basis van een schatting. Sindsdien: stilte.”
Op het forum lopen de reacties uiteen, maar de rode draad is: houd het zakelijk en kom in actie.
Caspar: “Een gevaarlijke situatie. Zorg dat jij de eerste bent die het tribunaal inschakelt.
Focus op de financiële feiten.”
Harrie: “Juridisch gaat het om twee mede-eigenaars. Mogelijk tijdelijke bescherming voor de feitelijke bewoner,
maar uiteindelijk beslist de rechter.”
Pieter: “Houd het strikt zakelijk. Investeer in een goede advocaat. Overweeg crowdfunding als dat nodig is.”
De bewoonster informeert naar aide juridictionnelle (pro deo), bezoekt een juridisch loket en vraagt een Franse notaris om een (betaalde) taxatie. Bemiddeling via derden levert geen reactie van de tegenpartij op. De zaak sleept voort.
Juridische duiding (Frankrijk)
1) Mede-eigendom: indivision
Bij gezamenlijke aankoop ontstaat automatisch indivision: ieder heeft een aandeel (vaak 50/50) in de eigendom. Voor verkoop is normaliter instemming van alle mede-eigenaars vereist. Tegelijk geldt de basisregel: niemand kan gedwongen worden in indivisie te blijven.
2) Patstelling doorbreken: action en partage & licitation
Als één eigenaar verkoop wil en de ander niet, kan de eerste bij de rechtbank een action en partage starten.
De rechter kan dan de beëindiging van de indivisie opleggen, veelal via een gedwongen verkoop (licitation) onder toezicht van notaris/rechtbank, of via een onderlinge verdeling als partijen alsnog tot akkoord komen.
3) Exclusief gebruik: indemnité d’occupation
Woont één mede-eigenaar alleen in de woning, dan kan de ander doorgaans een bezettingsvergoeding vragen.
Dat is geen huurrechtelijke relatie, maar een compensatie voor exclusief gebruik van gemeenschappelijk bezit.
4) Uitkoop (rachat des parts)
Praktisch en vaak het minst kostbaar: één partij koopt de ander uit op basis van een realistische waardebepaling (taxatie notaris/makelaar). Bij weigering kan de rechter alsnog de verdeling of verkoop sturen.
5) Rechtsbijstand: aide juridictionnelle
Bij een bescheiden inkomen is (gedeeltelijke) vergoeding van advocaatkosten mogelijk via aide juridictionnelle.
Daarnaast bieden veel steden gratis spreekuren (consultations gratuites d’avocat). Vroeg advies loont: wie het initiatief neemt, heeft vaak procesmatig voordeel.
Praktische tips in één oogopslag
- Houd het dossier strikt zakelijk: emoties benoemen mag, maar beslissend is het eigendomsrecht.
- Documenteer alles: taxaties, brieven/e-mails, betalingsbewijzen (bezettingsvergoeding).
- Verken uitkoop tijdig; lukt overleg niet, bespreek met een advocaat de route partage/licitation.
- Check je recht op aide juridictionnelle en gebruik gratis spreekuren voor een eerste strategie.
