Ook in Frankrijk bestaat de vrijheid om zelf de huisarts te kiezen, of het ziekenhuis waar je wilt worden opgenomen.
Het is niet ongewoon dat men nogal eens wisselt van huisarts. Om ervan verzekerd te zijn dat de kosten van een huisartsbezoek worden vergoed, dan moet men een vaste ‘médecin traitant’ kiezen en deze keus doorgeven aan de verzekering. Een formulier hiervoor is verkrijgbaar bij de verzekering of bij de huisarts.
Wil men de kosten van de specialist vergoed krijgen, dan zal iedereen die ouder is dan zestien jaar ook in Frankrijk een verwijsbriefje nodig hebben van de médecin traitant, zeg maar behandelend geneesheer, meestal de huisarts. De verzekering zal derhalve ook het verwijsconsult van de huisarts vergoeden.
De club van verzekeraars van aanvullende ziektekostenverzekeringen heeft uitgezocht dat de Fransen die ten zuiden van de lijn Nantes-Mulhouse wonen een hogere levensverwachting hebben dan de Noord-Fransen. Ondanks die enkele lokale verschillen is de levensverwachting in Frankrijk de op één na hoogste ter wereld, Japan scoort nummer één. Vrouwen in Zuid-Frankrijk leven gemiddeld 1,2 jaar langer dan hun Noord-Franse zusters; mannen in het zuiden genieten zelfs 1,8 jaar langer van het mediterrane leven. De meeste honderdjarigen zijn te vinden in de departementen Limousin, Auvergne, Ariège en Gers. Maar de categorie bewoners die in en rondom Parijs leven, hebben de zuiderlingen op dit punt wat ingehaald, zo leert weer een ander – statistisch – onderzoek. De regio Midi-Pyrénées is niet langer het gebied waar de mannen de beste levensverwachting hebben. Het Franse CBS (l’INSEE) stelde vast, dat Ile de France de zuidelijke regio heeft ingehaald. In 1990 scoorden de twee regio’s nog gelijk. De inwoners van Ile de France scoren gemiddeld anderhalf jaar hoger dan het landelijke gemiddelde. Men constateert dat mensen uit de betere milieus, die goed zijn opgeleid, gezonder leven dan de werkende klasse, maar dat is uiteraard niet een typisch Frans verschijnsel. Dat Frankrijk zo ‘gezond’ is, is vooral te danken aan de wat andere leefwijzen van de Fransen: beter eten, meer bewegen. Bij een groot Europees onderzoek naar de leefomstandigheden zegt slechts 23% van de Fransen nooit aan lichaamsbeweging te doen; voor Nederland is dat percentage 28. Nog wat andere cijfers: 33% van de Fransen rookt, dat is 24% van de Nederlanders, maar 20% van de Fransen vindt zichzelf te zwaar (26% van de Nederlanders.)
Hoewel de algemene levensverwachting in Frankrijk dus hoog is, blijft de vroegtijdige, soms vermijdbare dood van sommige categorieën inwoners zorgen baren. Het gaat hierbij om alcohol- en tabaksverslaving, aids, rijgedrag en sinds enige jaren ook zwaarlijvigheid. Ook de methoden, organisatie en apparatuur om vroegtijdig ziekten als kanker op te sporen houden in Frankrijk nog geen gelijke tred met de behoeften daaraan bij de bevolking. De gedwongen werkweek van 35 uur in de ziekenhuizen speelt hierbij een negatieve rol.
Het aantal huisartsen en specialisten zal in de komende twintig jaar vooral op het platteland aanzienlijk dalen. De artsendichtheid zal tot 2025 tot 280 artsen per 100.000 inwoners (nu 350.) Vooral in het zuidoosten zal het bestaande tekort verder oplopen, zo luidt de verwachting. Ondanks een verhoging van de numerus clausus blijken toch steeds minder studenten te kiezen voor het artsenvak, met als aangevoerde argumenten: te veel werk, te grote aanslag op het gezinsleven, te grote medische en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Franse medische studenten willen veel vaker specialist worden dan huisarts en als ze toch huisarts worden, dan het liefst in de stedelijke gebieden waar de werkdruk lager is. De toestroom daarentegen van vroedvrouwen en zelfstandige verpleegsters zal niet zo drastisch dalen, doordat de opleidingscapaciteit meer gelijke tred houdt met het op te vangen verloop als gevolg van pensionering.
De meest bedreigde categorie zijn de controlerende geneesheren (médecins du travail), de oogartsen, de huidartsen en de reumatologen. De overheid heeft de ernst van de zaak erkend en heeft in haar wet Hôpital, patients, santé, territoire wat maatregelen aangekondigd, zoals financiële en fiscale prikkels aan jonge artsen om zich in de schaars bedeelde gebieden te vestigen. Ook is er het plan om sommige studiebeperkingen ) op te heffen. De situatie heet verontrustend, omdat een sterk vergrijzende bevolking juist meer medici verlangt. De verschillen per regio blijken groot. De grote stedelijke gebieden die beschikken over een academisch ziekenhuis, centre hospitalo-universitaires (CHU), zullen het minst worden getroffen door de dalende artsendichtheid, terwijl de buitengebieden, de voorsteden en de middelgrote steden sterk worden getroffen. Regionaal bezien zijn de onevenwichtigheden in de bereikbaarheid van artsen niet dezelfde: in Languedoc-Roussillon zal de artsendichtheid met ruim 30% terugelopen, op Corsica met 35% en in PACA (Alpen, Côte d’ Azur) met 25%, terwijl in de Auvergne, Bretagne en Lotharingen er meer artsen en specialisten bijkomen, ongeveer 10%.
