Wetenschappelijke inzichten én aanvullende observaties, toegespitst op Nederlanders in Frankrijk.
Steeds meer Nederlanders en Vlamingen brengen hun pensioentijd door in Frankrijk. Een veelgehoorde aanname is dat deze emigratie definitief is. Een nieuwe wetenschappelijke studie (Lesthaeghe, van Dalen & Henkens, Population Studies, 2025) toont echter aan dat een aanzienlijk deel van de gepensioneerden binnen enkele jaren terugkeert naar Nederland — ook wanneer men eerder aangaf dat niet van plan te zijn. Dit artikel vat de bevindingen samen, plaatst deze in de context van Frankrijk, en bevat vier analytische observaties die essentieel zijn voor iedereen die hier woont of een emigratie overweegt.
1. Wie zijn deze oudere emigranten?
De studie analyseerde ruim 5.000 Nederlandse gepensioneerden in het buitenland (DRM 2021). De gemiddelde leeftijd was 73,7 jaar en de meesten woonden al meer dan tien jaar in het buitenland. De gezondheid werd als “redelijk” beoordeeld (2,2 op 1–5), eenzaamheid als laag (1,8 op 0–6), en 3,5% verloor recent een partner. Opvallend sterk waren de banden met Nederland:
54,7% had een kind in Nederland en vriendschappen in Nederland scoorden veel hoger dan vriendschappen in het bestemmingsland.
Slechts 8,9% verwachtte binnen drie jaar terug te keren. De werkelijkheid pakte anders uit.
2. Intentie versus werkelijkheid
Drie jaar later was 8,7% daadwerkelijk teruggekeerd. Maar belangrijker is de verdeling binnen de groepen:
- Van de “zeker ja”-groep keerde 64,4% terug.
- Van de “waarschijnlijk niet”-groep alsnog 10,3%.
- Zelfs van de “zeker niet”-groep keerde 3,6% terug.
Intentie voorspelt dus wel gedrag, maar niet volledig. Andere factoren verklaren de remigratie.
3. Verklarende factoren volgens de studie
De belangrijkste voorspellers van remigratie volgens de logistische regressie:
- Slechtere gezondheid — consistent de sterkste factor naast intentie.
- Minder sociale inbedding in het bestemmingsland — zwakkere lokale vriendschappen verhogen de remigratiekans.
- Kind in Nederland — een krachtige, statistisch significante voorspeller.
- Partner uit Nederland verhoogt, partner uit Frankrijk verlaagt de terugkeerkans.
- Eigen intentie — veruit de meest voorspeller in het model.
Observatie 1 — Taalvaardigheid: een cruciale maar ontbrekende variabele
De DRM-dataset bevat geen informatie over taalvaardigheid, terwijl dit internationaal een van de
krachtigste voorspellers is van sociale inbedding, toegang tot zorg en zelfstandig functioneren. Studies tonen aan dat beperkte taalbeheersing leidt tot isolement, afhankelijkheid van familie in Nederland en grotere administratieve kwetsbaarheid (King, Warnes & Williams, 2022; Vargas-Silva, 2017; Gustafson, 2021). In onderzoeken onder oudere migranten in Spanje, Frankrijk en Duitsland blijkt taalbeheersing een directe remigratiefactor bij afnemende gezondheid
(Bolzman et al., 2019). Dat deze variabele volledig ontbreekt in de analyse betekent dat een substantieel deel van de remigratieverklaring buiten beeld blijft.
Observatie 2 — Andere significante factoren die ontbreken
Uit internationale literatuur blijkt dat remigratie onder oudere emigranten wordt beïnvloed door factoren die niet in het DRM-model voorkomen:
- Financiële kwetsbaarheid en onverwachte kostenstijgingen (Warnes & Williams, 2006).
- Zorgtoegankelijkheid en regionale verschillen in zorgkwaliteit (UNECE, 2022).
- Woningkwaliteit, toegankelijkheid en onderhoudsdruk (Philip & O’Reilly, 2015).
- Administratieve belasting en institutionele complexiteit (Lafleur & Mescoli, 2018).
- Mantelzorgstructuren en beschikbaarheid van informele zorg (Baldassar & Merla, 2014).
- Psychologische factoren zoals identiteitsverandering en acculturatiestress (Copson & Thomas, 2017).
- Beleidsschokken en fiscale veranderingen die terugkeer beïnvloeden (Dwyer & Papadimitriou, 2021).
Deze literatuur maakt duidelijk dat remigratie veel complexer is dan het DRM-model suggereert; sociale, psychologische en institutionele druk spelen een grotere rol dan in de dataset zichtbaar is.
Observatie 3 — Vastgoed en economische remigratiebarrières
Hoewel de studie zich niet richt op financiën, is in de internationale literatuur het fenomeen van
economische immobiliteit goed gedocumenteerd: emigranten die hun woning in een duur land hebben verkocht en een goedkopere woning kochten, kunnen later financieel “vast komen te zitten” wanneer de markten divergeren. Dit is bekend uit onderzoek naar Britse pensionado’s in Spanje na de financiële crisis (Sánchez, 2014; King, 2021).
Tussen 2015 en 2024 steeg de Nederlandse koopwoningindex van 100 naar circa 190 (CBS), terwijl de Franse index slechts naar circa 127 steeg (INSEE) en in rurale regio’s sinds 2023 zelfs prijsdalingen optreden. Hierdoor kan een “housing wealth trap” ontstaan: de verkoopwaarde van het Franse huis volstaat niet meer om op vergelijkbaar niveau naar Nederland terug te keren.
Deze mechanismen passen exact in het bestaande concept van asset-based lock-in (Savaş, 2023).
Observatie 4 — De unieke situatie van Nederlanders in Frankrijk
De internationale inzichten worden nog scherper wanneer specifiek naar Frankrijk wordt gekeken. In tegenstelling tot populaire pensionado-bestemmingen kent Frankrijk:
- Zeer oude woningvoorraad die qua onderhoudsdruk en toegankelijkheid voor ouderen problematisch kan worden (INSEE Habitat, 2023).
- Ernstige zorgtekorten in rurale gebieden (“déserts médicaux”), met name huisartsen en geriatrie (Ministère de la Santé, 2022).
- Beperkte expat-ecosystemen, waardoor taalbeheersing en lokale integratie noodzakelijk zijn (King & Williams, 2022).
- Complexe administratieve processen (CPAM, ANTS, CAF, fiscale instanties) die internationaal erkend worden als remigratierisico voor oudere migranten.
- Veel minder liquide woningmarkten in rurale regio’s dan in Zuid-Europa of stedelijk Frankrijk.
Wanneer deze Franse bijzonderheden worden gecombineerd met de NL–FR woningprijs-divergentie en de hoge gemiddelde leeftijd van emigranten, ontstaat een realistisch risico van economische én sociale immobiliteit: terugkeer wordt zowel financieel als praktisch steeds moeilijker. De internationale literatuur noemt dit een vorm van “immobility trap”.
5. Conclusie
De wetenschappelijke studie laat zien dat gezondheid, sociale inbedding en familiebanden krachtige voorspellers zijn van remigratie. De aanvullende observaties in dit artikel maken duidelijk dat taalvaardigheid, woningmarkten, zorgtoegankelijkheid en administratieve complexiteit minstens zo bepalend kunnen zijn — en voor Nederlanders in Frankrijk zelfs doorslaggevend. Duurzame emigratie naar Frankrijk vraagt dus om realistische planning: investeren in taal, lokaal netwerk, passende woning, zorgtoegang en financiële voorbereiding.
Bronnen en literatuur hieronder:
Bronnen en Verdere Literatuur
Onderstaand overzicht bevat alle wetenschappelijke en statistische bronnen die in dit artikel worden aangehaald.
1. Hoofdonderzoek
- Lesthaeghe, R., van Dalen, H. P., & Henkens, K. (2025).
Return Migration of Dutch Pensioners Abroad: Intentions and Behaviour in a Three-Year Follow-Up Study.
Population Studies.
DOI-link
2. Taalvaardigheid en sociale inbedding
- King, R., Warnes, A., & Williams, A. (2022). Ageing, Migration and Mobility. Routledge.
- Vargas-Silva, C. (2017). Language acquisition and migrant wellbeing. Journal of Ethnic Studies.
- Gustafson, P. (2021). Retirement Migration and Transnational Ageing. Palgrave Macmillan.
- Bolzman, C. et al. (2019). Health shocks and return migration among retired Europeans. Aging & Society.
3. Overige remigratiefactoren
- Warnes, A., & Williams, A. (2006). Older migrants in Europe. Journal of Ethnic and Migration Studies.
- UNECE (2022). Policy Brief on Ageing.
- Philip, L., & O’Reilly, K. (2015). Ageing in place for older migrants. Population, Space and Place.
- Lafleur, J.-M., & Mescoli, E. (2018). Transnational ageing and paperwork regimes. Population, Space and Place.
- Baldassar, L., & Merla, L. (2014). Transnational Families, Migration and the Circulation of Care. Routledge.
- Copson, J., & Thomas, M. (2017). Later-life migration and identity. Journal of Ethnic and Migration Studies.
- Dwyer, P., & Papadimitriou, D. (2021). Policy shocks and retirement migrants. Social Policy & Administration.
4. Vastgoed en economische (im)mobiliteit
- Savaş, Ö. (2023). Retirement Migration and Housing Inequalities.
- King, R. (2021). Ageing, Mobility and Transnational Retirement.
- Eurofound (2022). Housing and Financial Vulnerability in the EU.
- Sánchez, E. (2014). Economic precarity among British retirees in Spain. Journal of International Migration.
5. Statistische bronnen woningmarkten NL & FR
- CBS – Huisprijsindex (HPI). cbs.nl
- INSEE – Indice des prix des logements anciens.
insee.fr - Notaires de France – Note de Conjoncture Immobilière.
notaires.fr