In een paar pagina’s Nederlandse tekst gaat het niet lukken om de Franse informatie over het installeren van zonnepanelen samen te vatten. Daarom alvast een begin, een bundeling van nuttige links.

Over de aarzelende start van deze sector in Frankrijk is al voldoende geschreven, ook over de beleidsmatige fouten. Wat het prijsniveau betreft: in Frankrijk ligt dat bijna een factor drie hoger dan in Nederland of Duitsland. Terwijl het aantal voornamelijk Chinese fabrikanten van panelen en inverters (onduleurs) slechts beperkt is en bijna iedereen in Europa tegenwoordig z’n panelen daar vandaan haalt.  Na de explosieve groei van acht jaar geleden hebben heel wat Amerikaanse en Europese producenten immers het loodje gelegd of hebben een afgeslankte doorstart gemaakt. Mede door de hoge subsidies in Europa werd het wel erg aantrekkelijk om voor deze markt in steeds grotere aantallen te gaan produceren.  Ook  met de bescherming van de speciale importtarieven (anti-dumping) voor Chinese zonnepanelen die door de Europese Commissie als beschermende paraplu boven de Europese producenten werd opgestoken konden de meeste fabrieken in de EU het niet meer bolwerken.  Ook al was de kwaliteit meestal wel iets beter, uiteindelijk blijkt de prijs vaak de doorslag te geven bij aankoopbeslissingen. Of de geleidelijke afbouw van die importheffingen – eigenlijk de “minimum import price (MIP)” –  in driemaandelijkse stappen vanaf oktober 2017 tot juli 2018 de prijzen verder omlaag gaat brengen valt nog te bezien. En met de dreigende handelsoorlog tussen de VS en China in het verschiet wordt het gissen wat er  met de prijzen gaat gebeuren. De Europese Commissie heeft de importheffingen sneller dan verwacht beëindigd. Op 31 augustus 2018 werd besloten deze anti-dumping maatregelen stop te zetten met ingang van middernacht maandag drie september.  Eén van de factoren die zal hebben bijgedragen aan het niet voortzetten van deze importheffingen is volgens de commentaren gelegen in de doelstelling van de Europese Commissie om in 2030  tenminste 27 procent van het totale energieverbruik uit hernieuwbare energiebronnen te verkrijgen. Het voortzetten van deze heffingen zou dat streefcijfer behoorlijk in de weg kunnen gaan zitten. De gevolgen zijn op meer dan één manier merkbaar: de prijzen dalen, de branche als geheel heeft niet te klagen, maar met de Europese producenten van zonnepanelen gaat het niet goed zo berichtte het Duitse Handelsblatt op 27 augustus 2019.

Die Chinese bedrijven maken in hun export naar de landen van de Europese Unie echt geen onderscheid tussen  de afzonderlijke lidstaten, ook al hoorde ik onlangs dat een Franse installateur beweerde dat die PRC panelen alleen geschikt zijn voor de Chinese zon, dus niet in Frankrijk kunnen worden gebruikt. Je moet toch iets aanvoeren ter verklaring van torenhoge prijzen. Een tegenvraag had kunnen zijn: kunnen de Chinezen wel wijn verdragen die van Franse druiven is gemaakt? Schijnt een succesvol Frans exportproduct te zijn.

In het verleden kon je via de (inkomsten) belasting nog een stevig bedrag terugkrijgen, maar dat is sinds 1 januari 2014 verleden tijd meldt de Franse belastingdienst. In sterk afgeslankte vorm wordt alleen de autoconsommation avec vente en surplus sinds mei 2017 toch weer gefaciliteerd. De EDF ENR bericht over dit arrêté tarifaire het volgende.  De consumentenorganisatie QueChoisir is er niet helemaal gerust op dat dit soort nieuwe regelingen verschoond blijft van allerlei op het eerste gezicht eerbiedwaardige organisaties of misschien wel meteen al wat verdachte, onduidelijke gelegenheidsfirma’s (model: Jacobse en Van Es) die misbruik willen maken van de goedgelovigheid van nietsvermoedende burgers. En wanneer gebruik je zelf nu de meeste elektriciteit? In de vroege ochtenduren en ’s avonds wanneer de zonnepanelen weinig of niets leveren….Een extra punt van aandacht bij het overwegen van deze optie.

Het accent in de nieuwe subsidieregelingen is verschoven naar het verbeteren van de isolatie van woningen en ecologisch vriendelijkere manieren van verwarmen. De complete opsomming van wat wel, en wat niet onder paraplu van de nieuwe “Crédit d’impôt pour la transition énergétique” (CITE) valt staat vermeld in deze toelichting van de Franse belastingdienst: Dépenses éligibles au CITE. De zonnepanelen voor warm water vallen daar ook onder.

De Fransen zelf zijn door het nog steeds hoge prijsniveau,  terwijl de prijzen op de wereldmarkt al jaren stevig dalen, door de bureaucratische hordeloop die is opgeworpen en de vele schandalen in deze  branche nog steeds wat aarzelend. De in augustus 2017 aangekondigde komst van IKEA op de Franse markt zou de prijzen voor panneaux solaires installaties misschien in beweging kunnen brengen, maar veel verder dan die persberichten was het in het najaar van 2018 nog niet gekomen. Begin 2019 is het in België wel zo ver gelet op het intekenformulier op de website van IKEA aldaar. Frankrijk moet het nog doen met de eerdere aankondigingen van de voornemens.

Bovendien betaalt de EDF steeds minder per kWh, dus de hoogtijdagen van ongeveer 60 eurocent liggen ver achter ons. Voor een standaard gemonteerde installatie (intégration simplifié au bâti) is dat vanaf 9 mei 2017 ongeveer 12 cent, zie de grafiek op deze website.

Het lezen van de vele reacties op de websites van Franse consumentenorganisaties als QueChoisir en 60 Millions de Consommateurs en de constante stroom van berichten in de Franse pers geeft in ieder geval een indruk van valkuilen die je maar beter kunt vermijden. Vooral de constructies waarbij via een lening bij een derde organisatie de installatie wordt gefinancierd – maakt u zich geen zorgen, we zorgen voor alles – heeft al heel wat mensen opgezadeld met torenhoge schulden en soms een niet functionerende installatie.

Op het nationale Franse tv nieuws op 10 mei 2018 (wederom) een special over de “arnaque aux panneaux photovoltaïques“. Bedrijven die met de noorderzon vertrokken zijn, gérants die onvindbaar dan wel ongrijpbaar zijn, jarenlang slepende juridische procedures. Twee weken eerder iets in Le Parisien.

Om als aftrap voor een wat uitvoeriger artikeltje toch vooral praktisch te blijven hieronder een aantal nuttige links.

1/ Op de website van de ERDF / ENEDIS staat er een keurig stappenplan voor klaar. Dat zijn de aanvraag procedures. Wanneer er stroom geleverd gaat worden aan het openbare stroomnet dan is er altijd een contract nodig met de netbeheerder ERDF/ENEDIS:  Le contrat de raccordement, d’accès au réseau et d’exploitation est obligatoire pour avoir le droit d’injecter du courant sur le réseau électrique français, que ce courant soit vendu ou non, et quelle que soit la source d’énergie utilisée. Wat in dat geval ook nodig is: twee meters voor verbruik en levering omdat er in Frankrijk twee verschillende tarieven zijn. Of de Franse slimme meter LINKY. In Nederland is er (tot nu toe) sprake van een simpele salderingsregeling.

2/ ENEDIS beschrijft ook uitvoerig de keuringseisen van de CONSUEL. Op de website van de CONSUEL een toelichting op het aanvragen van de zg. attestation de conformité pour une installation de production. Ook particulieren mogen zelf alles installeren en vervolgens de keuring aanvragen. Er vindt dan altijd een bezoekje ter plekke plaats. De professionele installateurs betalen ook voor iedere keuring, maar worden steekproefsgewijs gecontroleerd.

3/ Let wel: voor de autoconsommation – geen (on)betaalde levering aan het stroomnet – geldt een versoepelde procedure. Maar dan moet wel de oude draaischijfmeter worden vervangen door een elektronische opvolger (Sagem, Siemens) of de nieuwe smartmeter LINKY. Hoe aantrekkelijk het voor sommigen ook is om zo’n oude meter – die tweerichtingsverkeer van elektronen toestaat – de andere kant uit te laten draaien. Verboden en gevaarlijk bij een onoordeelkundig aangelegde installatie.

Promotelec schreef er dit over:

Le professionnel pourra ensuite mettre en service l’installation 15 jours calendaires après la date d’envoi de la CAC signée à ERDF (sous réserve que le compteur soit électronique). Aucun frais de branchement ne sera facturé au client (sauf en cas de mise aux normes exceptionnelle ou de changement de compteur aux frais du particulier).

Het vernieuwde juridische kader van 2017 biedt ook mogelijkheden voor de “autoconsommation collective“. In dit artikeltje van 15 mei 2018 beschrijft Promotelec de ervaringen na een eerste jaar experimenteren met dit soort collectieve proefprojecten.

Voor een uitvoerige toelichting op de voor- en nadelen zou u dit bericht van het Franse Institut National de la Consommation er op na kunnen lezen. Ook Promotelec heeft vanzelfsprekend als gezaghebbende voorlichtingsorganisatie eind 2017 de zaken nog eens op een rijtje gezet in een document met als titel: “Solaire photovoltaïque: sécurité et performance“.

La piste autoconso krijgt in het energiebeleid van de Franse overheid een steeds steviger accent toebedeeld valt hier te lezen. Er is een speciale rekenmodule ontwikkeld (AutoCalSol) om een voorstudie voor een project mee te kunnen uitvoeren. Voorlopig draait de software alleen nog op een personal computer.

ENEDIS heeft de diverse modaliteiten en aanvraagprocedures voor de autoconsommation hier samengevat.

Ook de EDF ENR (Energie renouvelable) heeft een duidelijk verhaal geschreven.

4/ Wanneer de Franse taal problemen opwerpt bij het doorgronden van de regels en de installatietechniek, dan nogmaals de aandacht voor “L’Installation électrique” van de heren Gallauziaux & Fedullo. Veel tekeningen en schema’s die het een stuk makkelijker maken. De zonnepanelen worden behandeld van pagina 117 t/m 144. U zult begrijpen: dat vat je niet in een paar alinea’s samen als antwoord op een forumvraag. En wanneer er dan toch geïnvesteerd moet gaan worden, die ruim 35 euro is welbesteed. Voorkomt dure fouten bij de aanleg en komt verder goed van pas voor alles wat met de elektrische installatie te maken heeft.

5/ Nog meer leesvoer, nu de pagina’s 378 t/m 460 in “L’OFFICIEL DE L’ÉLECTRICITÉ“. Volgt de normen op de voet en meer technische uitleg, voor de professionele installateur en/of gevorderde bricoleur.

6/ De website van Photovoltaïque blijft een niet te overtreffen schatkamer aan informatie waar de actualiteit van de regelgeving goed wordt gevolgd. Op deze website een poging om in begrijpelijke taal de gordiaanse knoop van (fiscale) regels te ontwarren. Tevens aardige rekenvoorbeelden.

7/ De accutechniek staat niet stil. Maar of je daarmee ook bijdraagt aan energiebesparingen valt nog te bezien aldus onderzoek dat in de Scientific American werd gepubliceerd. Bovendien wordt bij stroomuitval, het réseau van ERDF/ENEDIS krijgt het bij een storm of onweer zwaar te verduren, de zonnepaneel installatie automatisch uitgeschakeld. Dus de energie die in de accu’s is opgeslagen kan op dat moment niet als back-up of als variant op een noodstroomaggregaat worden gebruikt. Een groupe-électrogène kan immers via een inverseur de source worden aangesloten op de huisinstallatie. Veiligheid op de eerste plaats. Om te voorkomen dat ERDF/ENEDIS monteurs die eerst met een Stihl of Husqvarna kettingzaag bomen verwijderen en daarna omhoog klauteren om bekabeling weer aan elkaar vast te knopen plotseling onder spanning komen te staan.

Over de kwaliteit en levensduur van thuisaccu’s is dit het meest actuele overzicht voor het Nederlandse taalgebied, met uiteraard merknamen die we overal in Europa tegenkomen.

8/ Belastingen:  beneden de 3 kWc ben je vrijgesteld van belastingen. Ik citeer:

“Les revenus provenant d’une installation photovoltaïque dont la puissance est inférieure ou égale à 3 kWc sont exonérés d’impôts sur le revenu et de prélèvements sociaux (à condition que ces revenus ne soient pas affectés à une activité professionnelle). Pour les installations de puissance supérieure, les produits de la vente de l’électricité sont à déclarer en bénéfices industriels et commerciaux non professionnels. Si les revenus ne dépassent pas 81 500 € par an (selon le Bulletin officiel des finances publiques Impôts – BOFIP), il est possible de bénéficier du régime fiscal des micro-entreprises.”  Er zijn voor 2018 veranderingen aangekondigd, dus actualiteit in de gaten houden.

Belastingtechnische informatie op bijvoorbeeld deze website (bijgewerkt tot mei 2019). Voor meer details zie hier voor de belastingvrijstelling (mits niet verband houdend met een beroepsmatige activiteit) voor kleine installaties van maximaal 3 kilowatts crête (kWc). Voor installaties met meer vermogen klopt de fiscus bij u aan als onderdeel van de inkomstenbelasting: les produits de la vente de l’électricité sont imposables au titre de l’impôt sur le revenu. Een korte uitleg kunt u hier vinden.

9/ Wanneer de Franse taal te veel problemen oplevert kunnen de Britten met hun informatie te hulp komen. Zoals op deze website (info uit 2014). Dat artikeltje besluit met een “serious health warning”. Deze keer niet over schadelijke straling of gevaarlijke stoffen, maar over de noodzaak zeer zorgvuldig te zijn bij de keuze van het bedrijf waar u mee in zee wilt gaan. Daar is helaas alle reden toe.

Referenties natrekken, voorbeeldprojecten proberen te achterhalen en de gegevens van de betrokken firma opzoeken in het Franse handelsregister. Alleen een fraaie website en een mobiel telefoonnummer is niet een erg solide basis. En wanneer ze langskomen voor een oriënterend gesprek of er een offerte binnenkomt: vertrouw niemand op zijn of haar blauwe dan wel bruine ogen, ook de vele partners van de EDF niet. Veel Fransen denken: het zit wel goed wanneer die naam ergens aan is vastgeplakt. Helaas geldt ook hier: bij ieder voorstel dat wordt gepresenteerd, iedere offerte, blijf de eenvoudige vragen stellen. Wat wordt er nu precies aan hardware opgeleverd en geïnstalleerd, hoe wordt er aan het stroomnet teruggeleverd, garantie bepalingen, service, hoeveel heb ik naar schatting bespaard op energiekosten aan het eind van looptijd van het contract. Anders geformuleerd: wordt u er beter van, het milieu indien u idealistisch bent of wordt het een subsidie aan de EDF of één van haar vele dochtermaatschappijen.

Het installeren van zonnepanelen is een nieuw métier waar je de nodige specialistische kennis voor in huis moet hebben. Wanneer iemand op je dak bezig gaat wil je dat de zonnepanelen goed worden bevestigd en dat de boel waterdicht blijft. En dat alles conform de regels wordt gemonteerd en indien nodig door de CONSUEL wordt goedgekeurd. En uiteindelijk werkend op het stroomnet wordt aangesloten wanneer u uw productieoverschot teruglevert. Daar ging het in het verleden vaker mis dan je had mogen verwachten. Het label RGE  (Reconnus Grenelle de l’Environnement)  is iets om op te letten bij installateurs die hun diensten aanbieden.  Overigens ook noodzakelijk bij een aantal kleinere subsidiemogelijkheden die  het afgelopen jaar mondjesmaat weer zijn verschenen, soms ook afhankelijk van de regio.  Het is dus niet helemaal verwonderlijk dat de installatiebranche deze gewijzigde regels juichend en met open armen heeft ontvangen.

Als hulpmiddel bij het beoordelen van offertes in het algemeen nog deze verwijzing. Op de diverse forums voor de Engelstaligen in Frankrijk is meer informatie te vinden waarbij dit soort aanvraagprocedures aan bod komt. Vanuit de optiek van een buitenlander en dat kan soms helpen om je weg te vinden in niet altijd duidelijke en niet erg intuïtief gerangschikte informatie op Franse websites.

10/ Verder: de gewijzigde regels voor het aansluiten van zonnepanelen volgens de Nederlandse NEN 1010 normen worden hier kort toegelicht. Voor het geval u geïnspireerd door het Franse voorbeeld in Nederland wat zou willen gaan aanleggen.

11/ De Franse uitgeverij Eyrolles heeft in april 2019 een praktijkgids (126 pagina’s) gepubliceerd voor de installatie van zonnepanelen. De beide auteurs zijn werkzaam bij het gezaghebbende Franse instituut voor de bouwtechniek de CSTB.

12/ Geïnteresseerd in de kwaliteit van de zonnepanelen die u zelf gaat kopen of laat installeren? De Europese consumentenorganisaties werken met onderzoek op dit terrein samen: welke merken zonnepanelen zijn goed? In Duitsland waar de “Energiewende” met kracht ter hand werd genomen wordt veel onderzoek gedaan, zie bijvoorbeeld deze rapportage waarin 130 zonnepanelen aan bod komen. Alle bekende merken komen voorbij. En een waarschuwing, een citaat overgenomen uit dat verhaal: “Met andere onbekendere merken loopt u op dit vlak een groot risico. Recent zijn er met name veel onbekende Chinese merken opgedoken, die pas heel recent bestaan en waarvan de kwaliteit sterk wisselend is. En ook qua garantie is dan de vraag of deze bedrijven in de toekomst nog bestaan.”

13/ De stimuleringsmaatregelen van de kant van de Franse centrale overheid en regionale overheden veranderen bijna maandelijks. Lastig om dat allemaal bij te houden. Deze inventarisatie (30 september 2019) slaagt daar aardig in.

14/ Wie zich aan een ander spiegelt: voorkom deze twaalf fouten bij het aansluiten van zonnepanelen op een groepenkast. Het zijn weliswaar ervaringen uit de Nederlandse praktijk, toch leerzaam voor de aanleg elders.

15/ Hoewel de scherpste cowboykantjes op deze voor Franse ondernemers zeer lucratieve markt langzamerhand zijn weggeslepen, mede door niet aflatende acties door de Franse consumenten organisaties, blijft het oppassen. Op een markt waar niemand onder de schrikbarend hoge gemiddelde prijzen gaat zitten, het Franse business model. Familie van mij in Zeeland betaalde zes jaar geleden een all-in prijs van € 3176 voor een 2 kW opstelling. Acht zonnepanelen van 245 wp, een van wifi voorziene omvormer, inclusief een uitstekend uitgevoerde installatie en zonder oeverloze bureaucratische rompslomp. Een paar dagen na technische oplevering al aan het net. En dat alles met als vertrekpunt een handtekening onder een voor ieder te begrijpen contractje. Verder geen omkijken naar, behalve dan op de dag van plaatsing zorgen dat er iemand thuis aanwezig is. Draait nog steeds als een zonnetje. Dat gaat zelfs met gedaalde wereldmarkt prijzen anno 2019 in Frankrijk nog steeds niet lukken: l’exception française wordt duur betaald.

Er zijn redelijk neutrale voorlichtingsorganisaties in Frankrijk zoals de ADEME, de ANAH en voor de bouwtechniek de CSTB. Bedacht dient te worden dat ook deze organisaties niet snel kritiek zullen hebben op wat in feite nog steeds overheidsorganisaties zijn, de EDF en de ENEDIS die nu plotseling ook het groene licht hebben gezien, iets minder kernenergie. Door velen getypeerd als een staat in de staat. Vanuit hun hoofdkantoren zien ze ministers komen en gaan en kunnen dan telkens weer voor een nieuw select publiek de energiepolitiek komen uitleggen. Education permanente.

Speciaal opgericht om een verbeteringsslag te bewerkstelligen in de zonnepanelenbranche in Frankrijk is de website ParlonsPV, overzichtelijk gerangschikte informatie.

Tot slot een aardig overzicht van de diverse aansluitvarianten.

Rob van der Meulen