Het zelf kweken van groenten, klein fruit en kruiden is een plezierige en gezonde vrijetijdsbesteding. In Frankrijk – met zijn zon en zijn soms schaarse watervoorraad – is het net even iets anders. Het kan, als je tenminste niet op de geïnvesteerde tijd let ook behoorlijk besparen op de kosten van boodschappen maar het is bovenal een plezierige ontspannende en dankbare tijdsbesteding en groenten uit eigen tuin smaken altijd beter.
Hieronder kunt u zien wat er zoal moet gebeuren gedurende de maanden van het jaar.
- Wat te doen in januari • Wat te doen in februari • Wat te doen in maart • Wat te doen in april
- Wat te doen in mei • Wat te doen in juni • Wat te doen in juli • Wat te doen in augustus
- Wat te doen in september • Wat te doen in oktober • Wat te doen in november
- Wat te doen in december
De Artisjok
Deze altijd merkwaardige ‘groente’, de bloemknop van een sterk groeiende composiet, ontwikkelt zich van mei tot november. De maanden juni en juli zijn de beste maanden om dit gewas te eten. De knoppen zijn groen of paars, je eet ze gekookt of rauw of met een vinaigrette. Artisjokken zijn rijk aan mineralen en vitamine B.
De Cynana scolymus behoort tot de samengesteldbloemigen en wordt over het algemeen als tweejarig gewas beschouwd: de oogst vindt in het tweede jaar plaats. Het bloemhoofd wordt vóór de bloei geplukt en de ‘blaadjes’ zijn dan de schutbladeren van de bloem in knop. Lekker vindt men ook de bloembodem.
De plant is afkomstig van mediterrane en warme gebieden, zoals Noord-Afrika, Egypte. Zijn voorouder is de wilde kardoen en de artisjok is een eindproduct van menselijk ingrijpen in selectie van enige eeuwen. Aan het einde van de Middeleeuwen kwam het gecultiveerde en verbeterde gewas als groente bij de mensen. In Frankrijk werd in 1532 in geschriften rond Avignon melding gemaakt van het gewas, dat zich vervolgens verder naar het zuidoosten uitbreidde. In Italië en op Sicilië was de artisjok al eerder bekend. Spanje en Italië zijn nu de twee belangrijkste producenten van artisjokken. Ook in Argentinië en Egypte wordt de plant veel gekweekt. In Frankrijk verbouwt met de artisjok vooral in Bretagne, Gironde en het zuidoosten.
In Frankrijk zijn vijf gangbare groene variëteiten te koop:
- Camus de Bretagne (groot en rond, driekwart van de Franse productie)
- Gros Vert de Laon (kan tegen wat kou)
- Vert Globe (boersige plant)
- Castel (erg groot)
- Blanc Hyérois (smalle groene schutbladen die rauw worden gegeten).
De paarse artisjokken:
- Violet de Provence (klein en wat kegelvorming, de heel kleine heten poivrades, de grotere bouquets en worden vaak in bosjes verkocht)
- Violets d’Italie, zoals de Violet de Venise, Violet de Toscane, Violet Romanesco.
De plant is een gemakkelijk moestuinplant. Zij vraagt veel ruimte. Wie meerdere jaren artisjokken teelt, ontdekt dat bij het laten uitbloeien van een plant later overal zaailingen te vinden zijn. De planten zijn te koop in de tuincentra, vrij prijzig. Ze groeien het beste in lichte, humeuze grond.
Ze moeten niet te veel water krijgen. Bemesten is goed, maar de bloemen blijven dan wat kleiner.
De artisjok bevat weinig calorieën (40 kilocalorieën per 100 gram en 8 gram koolhydraten, zoals bij worteltjes). De bloem bevat mineralen zoals fosfor, kali, magnesium, calcium, koper en zink, meer dan in de meeste groenten. Zij levert ook vitamines uit de groep B en wat vitamine C.
De typische smaak komt onder meer van de fructose inuline, een zoetstof die ook te vinden is in de aardpeer (topinamboer), kardoen en schorseneer. De stof zou goed zijn voor de ontwikkeling van een gezonde darmflora, maar bij personen met gevoelige darmen kan een teveel aan artisjokken tot een opgeblazen gevoel en winderigheid leiden.
Let bij kopen op de versheid. De bloemknop moet nog geheel dicht zijn en compact. De versheid kan worden getest door een schutblaadje af te breken. Dat moet knapperig blijven en een sap tonen. Verse artisjokken zijn een tot twee weken in de koelkast te bewaren. Je kunt ze ook als bloemen in het water zetten. Eenmaal gekookt, blijven artisjokken niet lang houdbaar. Bloembodems zijn na blancheren goed in te vriezen.
Grote, groene artisjokken kunnen in hun geheel worden gekookt in water. Eet ze vervolgens lauw of koud met een vinaigrette of mayonaise. Het eten van de hele artisjok gaat dan als volgt: pluk van onder naar boven de schutbladeren van de bloem. Dip het dikke onderstuk in de saus en trek dat bloemvlees met tanden of lippen los. De binnenste bloemblaadjes zijn niet interessant. Wat ten slotte overblijft is een kroon ‘hooi’ met de bloedbodem. Dat hooi kan weg (begin van de meeldraden) totdat het einddoel is bereikt: het savoureren van de bloembodem van de artisjok.
