Gemeente

• Gemeentehuis
• Trouwen
• Aangifte van geboorte, kinderbijslag
• Kinderopvang
• Begraven of cremeren
• Woordenlijst

---

Het gemeentehuis, la Mairie

Als nieuwe inwoner heb je regelmatig met het gemeentehuis, la Mairie, te maken, bijvoorbeeld voor een bouwvergunning of voor het ‘levenbewijs’ (certificat de vie) dat Nederlandse verzekeraars jaarlijks willen ontvangen als bewijs dat het pensioen of de (lijfrente-)uitkering nog steeds terecht naar die levende Nederlander wordt overgemaakt.

Op de Mairie geef je ook kennis van een voorgenomen huwelijk, van een geboorte of van een overlijden. Deze gegevens komen in de burgerlijke stand (état civil). Wijzigingen in de burgerlijke situatie worden aangetekend in de marge van de aktes, zodat deze altijd actueel blijven. De geboorte-akte wordt vaak gebruikt voor het toevoegen van deze mentions marginales. Een bevolkingsregister kent men niet in Frankrijk, dus na de uitschrijving uit Nederland is een officiële inschrijving in Frankrijk niet mogelijk. Wel zul je je bekend moeten maken als er schoolgaande kinderen zijn. Om toch te weten te komen hoeveel inwoners er zijn en wie het zijn, wordt om de vijf jaar een volkstelling (recensement) gehouden. Een beetje inzicht heeft men altijd wel in het inwonertal, doordat de Fransen zich moeten laten inschrijven om aan verkiezingen te kunnen meedoen (liste électorale).

Voor ingewikkelde burgerlijke kwesties is men aangewezen op de hogere bestuurslagen: het departement of de centrale overheid in Parijs. Tot verdriet van niet weinigen streefde de vorige regering naar een opheffing op termijn van het instituut departement. In kleine dorpen – de meeste landgenoten wonen à la campagne – is de Mairie niet eens alle dagen open en moet de secretaresse, die vaak de enige fonctionnaire is, de eerste burger van zijn landbouwtrekker halen als je hem nodig hebt. Die secretaresse helpt je ook bij contacten met hogere overheden. In deze kleine gemeenschappen gaat het er ambtelijk gezien vaak zeer gemoedelijk aan toe. De ervaring leert dat een kennismakingsbezoek bij de burgemeester meestal bijzonder op prijs wordt gesteld en ook het lustig meedoen tijdens plaatselijke festiviteiten zien de Fransen alom als een blijk van goede wil van de étrangers om in een prettige verstandhouding te harmoniser met de plaatselijke bevolking. In steden verlopen de contacten op de Mairie of het hôtel de ville (daar kun je dus niet slapen!) uiteraard aanzienlijk formeler.

Er zijn 36.433 gemeenten, waarvan 21.000 met minder dan 500 inwoners. Burgemeesters van die kleinste dorpen (minder dan 500 inwoners) ‘verdienen’ € 633 bruto per maand, die van een middelgrote gemeente vanaf 10.000 inwoners € 2420 en die van de grootste steden € 5398. De meeste Fransen vinden het prachtig, dat grote aantal zelfstandige gemeenten, goed voor de directe democratie. Maar veel bestuurders zien wel in dat er wat meer doelmatigheid moet komen, want echt efficiënt kan het bestuur niet zijn in dergelijke kleine gemeenten. Daarom is het algemene streven gericht op de vorming van communautés (nu 2400), samenwerkingsverbanden tussen dorpen, en voor de stedelijke gebieden de vorming van communautés d’agglomérations (nu 171) en communes urbaines (nu 14.) Dergelijke lichamen zullen nogal wat bevoegdheden van de lokale bestuurders overnemen en volgens de nieuwste inzichten de departementen overbodig maken. Tot de verplichte kerntaken van een gemeente behoren de uitvoering van sociale hulp, het onderhoud van de plaatselijke wegen, gemeentelijke riolering en begraafplaatsen, de zorg voor de levering van drinkwater en het afvoeren van huisvuil en het beheer van kleuter- en basisscholen.

Volgend jaar  – ergens in 2014 – zal de Franse overheid beginnen met het invoeren van een wet waarbij een vraag van een burger binnen twee maanden moet worden behandeld. Als bij een aanvraag de overheid in die periode niets van zich laat horen, wordt de aanvraag automatisch verleend. Bij sommige aanvragen, zoals die voor een bouwvergunning, bestaat deze regeling al geruime tijd. Wel zijn bij deze algemene stilzwijgende toestemming de nodige uitzonderingen gemaakt in het inmiddels aangenomen wetsvoorstel. Zo moet het gaan om een aanvraag van een persoonlijk, niet financieel karakter en geldt de tweemaands termijn niet als in een procedure al uitdrukkelijk een tijdsperiode is vastgelegd of wanneer er sprake is van internationale of Europese procedures. De nieuwe regel moet voor de Staat binnen een jaar ingaan en lokale overheden hebben nog twee jaar de tijd om zich op de wetswijziging voor te bereiden.

De burgemeester wordt in Frankrijk  door de leden van de gemeenteraad, uit hun midden gekozen. De gemeenteraadsverkiezingen in Frankrijk zijn in mei 2014 gehouden, de volgende zijn zes jaar later. Sinds 1992 mogen EU-buitenlanders al meedoen aan de gemeentelijke en Europese verkiezingen. Wetsvoorstellen om ook niet EU-inwoners stemrecht te geven hebben de senaat nooit gehaald, hoewel 56% van de Fransen voorstander is van het toekennen van stemrecht voor de gemeenteraden aan alle buitenlanders onder het motto: même sol, mêmes droits, même voix. Het is dus mogelijk om,  als buitenlandse Frans ingezetene, te worden gekozen in de gemeenteraad, de conseil municipal, echter niet als burgemeester of wethouder (adjoint.) In Frankrijk wonende Nederlanders konden de laatste keer stemmen voor deze verkiezingen als zij zich op tijd hadden laten inschrijven in het kiezersregister. Zij ontvangen dan de carte électorale, délivrée à un étranger citoyen de l’Union européenne résidant en France. Elk jaar bestaat in de laatste maanden de mogelijkheid om je te laten inschrijven in het kiesregister. Het zou namelijk kunnen dat er tussentijdse verkiezingen worden gehouden als er echt iets fout gaat in de raad of als de burgemeester moet aftreden. Dat inschrijven moeten de Fransen trouwens ook. Als buitenlanders zich in het register laten inschrijven, wordt dat soms wel beschouwd als blijk van goede wil om deel uit te maken van de plaatselijke samenleving. In sommige steden mogen buitenlanders zitting nemen in raadscommissies en daar hun zegje doen. Stemrecht hebben ze er niet, evenmin als voor de cantons die, voor de helft, gelijktijdig met de élections municipales plaatsvinden. Bestuurders van die kantons kiezen weer de leden van de Conseil général, het bestuur van het departement. Om de webpage van een Conseil général van een bepaald departement te bereiken, kan men gaan naar  www.cgXX.fr, waar XX voor het departementnummer staat.

Overigens kunnen Nederlanders in Frankrijk ook stemmen voor de Tweede-Kamerverkiezingen in Nederland. Zij moeten zich melden bij Bureau Verkiezingen Dienst Burgerzaken Den Haag, Bezoekadres: Spui 70  kamer B.05.02, 2511 BT Den Haag, tel. 070 – 353 4466, fax 070 – 353 4424, Postbus 12620 2500 DL Den Haag. Wie eenmaal is ingeschreven ontvangt bij volgende verkiezingen automatisch bericht.

---

Uit de blogs

Mademoiselle

Er moest iets met de fosse septique. Sinds een paar jaar gelden er nieuwe normen, en daaraan voldoet onze oude beerput niet. Er plofte een brief in de bus die een inspectie aankondigde. En net als iedere rechtgeaarde zuiderling wachtten we eerst maar eens op die controle. Die kwam niet.
Twee jaar lang niet. Maar vorige maand dus wel. “Ouwe troep”, concludeerde de inspecteur, “moet helemaal vervangen.”
“Maar hij doet het nog prima hoor”, wierp ik tegen, “en ik gooi er elke week Eparcil (een zakje met strontvretende bacteriën) in.”
Dat was heel verstandig, en milieubewust, en verantwoord. Maar regels zijn regels: vervangen die ouwe meuk, wegens ‘hors normes’.
Daar moet een graafmachine aan te pas komen. En omdat de fosse op een onhandige plek een paar berges (terrassen) lager dan het huis ligt, moeten er een paar bomen om, anders kan die graafmachine er niet door. Ik ben daar zwaar tegen, maar verzet komt ons te staan op een torenhoge boete. Met ernstige tegenzin toog ik dus naar de mairie om de benodigde vergunning (demande d’autorisation de défrichement) op te halen.
Dat ging zó maar niet. Ik ‘mocht’ terugkomen met m’n hele doopceel, waaronder paspoort, geboortebewijs, bewijs van bestaan, van woonadres, van kredietwaardigheid, van braaf burgerschap en nog zo het een en ander, waaronder het bewijs van mijn al dan niet huwelijkse staat. ‘Dat gaat je geen donder aan’, had ik de ambtenaar van dienst graag toegevoegd. Maar ja, die boete hè.

Lees verder op de weblog Kijk, Zuid-Frankrijk !

---

Meer kinderen, meer immigranten, langere levensverwachting

Sinds de algemene volkstelling van 1999 blijkt het aantal inwoners van Frankrijk, inclusief de koloniën, met 7% te zijn toegenomen en kwam in 2010 tot boven de € 65 miljoen. Dankzij de vruchtbaarheid van de françaises, de nieuwkomers en de verlenging van de levensduur beschikt Frankrijk over een gezonde demografische vitaliteit. Het Franse bureau voor de statistiek Insee (Institut national de la statistique et des études économiques) verklaart de snelle bevolkingsgroei door de vruchtbaarheid (1,85 kind per vrouw gemiddeld tegen bijvoorbeeld 1,37 in Duitsland), de hogere levensverwachting (in 30 jaar 8 jaar erbij voor mannen en 6,5 jaar voor vrouwen) en de groei van het migratiesaldo (2 miljoen mensen in 30 jaar.) De verschillen op het Europese territorium van Frankrijk, France métropole, zijn groot. Alle regio’s hebben een groei van het aantal inwoners beleefd, met uitzondering van Champagne-Ardenne waar het inwonertal sinds enkele jaren daalt. De meeste groei valt waar te nemen in de regio’s in het westen en zuiden van Frankrijk. Zo groeide in Languedoc-Roussillon het inwonertal met 14% sinds 1999. Van de overzeese gebieden zijn Guyana en La Réunion de departementen waar de bevolking groeit, maar op Martinique en Guadeloupe is sprake van verlies van inwoners. Het dichtstbevolkt blijft Ile-de-France met circa 12 miljoen inwoners; Limousin is het dunst bevolkt met 741.000 bewoners en op geheel Corsica wonen slechts ruim 300.000 Fransen. De verschillen in bevolkingsdichtheid zijn ook in de dorpen en steden te vinden. Per gemeente worden gemiddeld 1750 bewoners geteld, tegen 4100 in de overige EU-landen. Van de 36.680 Franse gemeenten telde driekwart minder dan 1000 inwoners. En er zijn nog duizenden gemeenten met niet meer dan enkele honderden inwoners of minder. 77,5% van de Fransen woont in stedelijke gebieden, 9% meer dan in 1999. De meeste dynamiek valt te constateren in gemeenten van 1000 tot 10.000 inwoners die de helft van de groei voor hun rekening nemen.
(08.01.12)

---

Trouwen

Trouwen in Frankrijk kan in principe alleen als je permanent in het land woont.  Er zijn burgemeesters die ook Nederlandse bewoners van een tweede huis in hun dorp laten trouwen. Of zelfs de kinderen van buitenlandse dorpsgenoten. Het burgerlijk huwelijk wordt voltrokken in het gemeentehuis van de woonplaats van één van de twee. De ceremonie mag ook plaatsvinden in de Mairievan het tweede huis.

Lees meer…

 Aangifte van geboorte, kinderbijslag

Uiterlijk drie dagen na een geboorte moet daarvan aangifte worden gedaan op het gemeentehuis van de plaats waar het kind is geboren. Dat zal meestal de plaats zijn van het ziekenhuis, want thuisbevallingen komen in Frankrijk vrijwel niet voor. Men moet zich identificeren en als de ouders niet getrouwd zijn, moeten beiden een verklaring tekenen.

Bij de geboorte van het kind krijgt men een gezondheidsboekje, een livret de santé, waarin alles op het gebied van de gezondheid van het kind wordt bijgehouden. Bij bezoeken aan de dokter of het ziekenhuis neemt men dit boekje mee. Frankrijk kent een uitgebreide vaccinatiekalender, waarbij de verplichte inentingen tot het zesde levensjaar gelden.

Zwangerschapsverlof  (congé  maternité) is een sinds 1909 geldende verworvenheid en duurt zestien weken (zes weken vóór de verwachte bevalling en tien weken daarna) bij de geboorte van het eerste en tweede kind. Bij het derde kind duurt het verlof 26 weken (acht weken vóór de bevalling en achttien weken erna), bij de geboorte van een tweeling 34 weken en bij een meerling zelfs 46 weken. Het zwangerschapsverlof kan nog met veertien dagen worden verlengd, als vóór de bevalling speciale ziekenhuisrust wordt voorgeschreven en nog eens vier weken na de bevalling bij een medische indicatie. Aanstaande moeders kunnen sinds kort zelf bepalen hoe zij die zestien weken of zesentwintig weken willen opnemen, het is meer à la carte geworden. Een werknemer krijgt in die periode geen loon, maar ontvangt van de Sécu een dagvergoeding. De hoogte van de uitkeringen is afhankelijk van het verdiende inkomen en de daarover betaalde premie. Komt men daarmee tekort dan zal in de meeste gevallen een aanvulling worden gegeven door de werkgever en de aanvullende verzekering.

Ook vaders kunnen verlof (congé de paternité) opnemen bij de geboorte van een kind, in totaal veertien dagen: elf dagen (inclusief zon- en feestdagen) en de drie dagen van het geboorteverlof. Het vaderschapsverlof is in totaal eenentwintig dagen bij de geboorte van een meerling. De regeling geldt voor iedere vader die ‘actief’ is: werknemer, vrije beroeper, meewerkende partner, ambtenaar en zelfs geregistreerde werkloze. De dagvergoedingen zijn gelijk aan die van het moederschapsverlof. Naast deze twee vormen van verlof kent Frankrijk – de overheid ziet graag veel Franse kindertjes in de republiek – ook nog het ouderschapsverlof (congé parental d’éducation)waarbij de ouders van ten minste twee kinderen van wie één jonger dan drie is, een tot drie jaar lang vrijaf krijgen van de werkgever (uiteraard zonder betaling van salaris) om hun kind of kinderen op te voeden. Men kan ook  gedeeltelijk blijven werken tijdens dit ouderschapsverlof (ten minste zestien uur en maximaal achtentwintig uur per week) of kiezen voor de mogelijkheid van eerst volledig verlof en later parttime.

De PAJE (Prestation d’Allocation du Jeune Enfant), is bedoeld voor huishoudens met gemiddelde inkomens. (De eenmalige geboortepremie, de prime de naissance is  € 916,70, uit te keren in de zevende maand van de zwangerschap. Daarnaast ontvangt het gezin maandelijks een basisuitkering van € 183,42 tot aan de derde verjaardag van het kind. Hulp bij kinderopvang wordt geboden tot aan de 6e verjaardag en is bedoeld voor ouders met lage inkomens, die kunnen kiezen uit een crèche, huisoppas en moederhulp.

Buitenlanders die permanent in Frankrijk wonen, kunnen ook aanspraak maken op kinderbijslag: allocations familiales. De regeling geldt voor iedereen met een gezin van in principe ten minste twee kinderen onder de 11 jaar of, als zij studeren, tot 21 jaar. In de overzeese gebiedsdelen wordt al bij één kind de bijslag uitgekeerd. De betalingen geschieden maandelijks. De ‘gewone’ kinderbijslag is nu € 128,57 netto per maand voor twee kinderen, € 293,30 voor drie kinderen, € 458,02 voor vier kinderen en € 164,73 voor elk kind meer. Voor een kind dat 14 jaar is geworden komt er nog € 64,29 per maand bij en voor een thuiswonende 20-jarige is de extra toeslag in principe € 81,30 per maand als er ten minste voor drie kinderen kinderbijslag worden ontvangen. De KB houdt op bij de 21-jarige leeftijd.

Mensen die uit de Europese Ruimte komen en zich in Frankrijk vestigen, kunnen kinderbijslag ontvangen, zoals alle andere inwoners van Frankrijk. Europese buitenlanders moeten wel aan enkele voorwaarden voldoen om kinderbijslag te krijgen. De aanvrager moet zijn vaste verblijf in Frankrijk hebben en ook de kinderen moeten permanent te zijnen laste komen en in Frankrijk wonen. Verblijfsvergunningen zijn niet meer nodig voor als je uit een Europees land komt, maar om in aanmerking te komen voor de uitkeringen moet de aanvrager een beroep hebben (in loondienst of zelfstandig) in Frankrijk of voldoende middelen van bestaan hebben en in het bezit zijn van een ziektekostenverzekering. Mensen die al langer dan vijf jaar ononderbroken in Frankrijk wonen, zijn vrijgesteld van deze voorwaarden. Wie zich aanmeldt bij de CAF (Caisse d’allocation familiale) moeten zich, zoals de Fransen zelf ook, legitimeren, trouwboekje laten zien en uittreksels van geboorteregisters overleggen. Bijzonderheid nog vanuit Nederland: wie kinderbijslag uit Nederland blijft ontvangen (gedetacheerd, werken voor een Nederlands bedrijf in Frankrijk) en deze is lager dan de Nederlandse, dan betaalt de SVB (Sociale Verzekeringsbank) het verschil bij.

Dan is er nog de allocation de rentrée scolaire – ARS, een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van aanschaf van schoolboeken e.d. Er wordt geen geen vast bedrag meer uitgekeerd, maar verschillen de bedragen per leeftijdscategorie: € 284,76 voor de 6- tot 10-jarigen, € 300,66 voor de 11- tot 14-jarigen en € 311,11 voor de 15- tot 18-jarigen. De uitkeringen worden verstrekt aan gezinnen van wie het jaarinkomen lager is dan ruim € 22.970 bij één kind. Voor elk kind meer boven drie kinderen mag het grensinkomen met circa € 5301 worden aangepast. Wie meer inkomen geniet, ontvangt een lagere ARS.

---

Kinderopvang, particulier of via de gemeente

De particuliere kinderopvang en die van de gemeenten zijn goed geregeld, hoewel de tekorten aan plaatsen nog zeer groot zijn. Crèches in ondernemingen zijn er nog nauwelijks, ze komen wel voor in ziekenhuizen. Er bestaan twee grote groepen van crèches: de crèches collectives, bestuurd door een gemeente of departement, en de crèches parentales, bestuurd door een vereniging van ouders. 

Lees meer …

---

Begraven of cremeren

Bij overlijden moet de plaatselijke huisarts de dood vaststellen en een certificat de décès opmaken, waarmee men binnen 24 uur na het overlijden aangifte moet doen op het gemeentehuis van de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden; zon- en feestdagen worden daarbij niet meegeteld. Paspoort of identiteitskaart en trouwboekje moeten worden overgelegd, waarna men in het bezit komt van kopieën van de akte van overlijden en de toestemming tot begraven of cremeren. In de meeste gevallen is dit het werk van de uitvaartondernemer, maar men mag het ook zelf doen. 

Vond het overlijden plaats in een ziekenhuis, dan komt de verklaring van de dienstdoende arts en bij sterfgevallen als gevolg van bijvoorbeeld een verkeersongeval zal de officier van justitie (le procureur de la République) de overlijdensverklaring afgeven. Wettelijk is het verplicht de overledene binnen zes dagen te begraven of te cremeren (zon- en feestdagen niet meegeteld).

In Frankrijk is het hebben van een uitvaartverzekering nog niet heel erg ingeburgerd. Mensen die de kosten van de begrafenis niet willen laten drukken op de nabestaanden en ook zelf willen bepalen in welke streek hun laatste rustplaats zal zijn, kunnen dat zelf bij leven al regelen. Wie bij leven de zaken wil regelen, zorgt dan voor het afsluiten van een uitvaartverzekering en voor de aankoop van een concessie, een plaatsje op een  begraafplaats (cimétière). Het gaat hierbij alleen om de plaats; zaken als graf, tombe en andere uiterlijke herinneringstekens moeten dan nog worden uitgevoerd en betaald. Is er geen uitvaartverzekering en staat er genoeg saldo op de rekening van de overledene, dan mag de uitvaartondernemer tot 5000 euro aan facturen indienen bij de bank. Voor het indienen van de factuur moet dan wel eerst een offerte zijn getekend door een van de nabestaanden.

Er zijn vier mogelijkheden voor een graf: een tijdelijke concessie voor hoogstens vijftien jaar (nogal wat gemeenten met plaatsruimtegebrek houden het op tien jaar), een concessie voor dertig jaar, een voor vijftig jaar en een eeuwigdurende (in Parijs is dat niet mogelijk, behalve op Père-Lachaise). De termijn van betalen gaat in op de datum van de aankoop van de concessie, dus niet pas bij overlijden. In principe is een concessie in elke gemeente te koop, maar er zijn burgemeesters die hun begraafplaats reserveren voor plaatsgenoten. Na afloop van de ‘huurperiode’ is een concessie binnen twee jaar weer te verlengen (tegen de dan geldende prijzen); bij overschrijding van deze termijn vervallen de rechten van de aankoop en wordt geen geld gerestitueerd, noch van de huur, noch van inmiddels aangebrachte werken. Gemeentebesturen melden niet dat een concessie verloopt, je moet dat zelf in de gaten houden. Alleen op graftombes die eeuwigdurend zijn, mogen bouwwerken worden aangebracht en op de familie rust de plicht deze tombes te onderhouden.

De meest gebruikte afmeting van een concessie is 2 m² bij de diepte waarvan rekening kan worden gehouden met het plaatsen van meer kisten. Voorbeeld van de kosten: in Parijs kost een eeuwigdurend graf circa € 8000 en € 700 voor een concessie van tien jaar. In kleinere steden en dorpen zijn deze prijzen lager. De prijsverschillen zijn echter groot en sommige gemeenten hanteren naast het vierkantemetertarief ook nog een tarief voor het beschikbare aantal plaatsen in het graf.

De burgemeester verleent toestemming om een stoffelijk overschot te laten cremeren als hij beschikt over een wilsverklaring van de overledene of van de gemachtigde die bevoegd is de uitvaart te regelen, meestal degene die de overlijdensakte heeft getekend. De afwikkeling van de begrafenis of de crematie moet worden overgelaten aan de begrafenisonderneming, les pompes funèbres, bij wie via een Convention Obsèques de kosten van transport, crematie en dergelijke van tevoren te verzekeren zijn. Uit onderzoek is gebleken dat vooral begrafenisondernemers op het platteland nogal onzorgvuldig met de regelgeving omgingen. De grootste onregelmatigheid was het ontbreken van duidelijke prijzen voor de geleverde diensten of de materialen, zoals kisten. Sinds 2012 is het echter verplicht met offertes te werken waarop duidelijk is aangegeven welke zaken verplicht zijn of wat facultatief is.

---

Minder begrafenissen, meer crematies

Bij gelegenheid van La Toussaint (Allerheiligen op 1 november) waarbij de Franse begraafplaatsen door nabestaanden worden bedolven onder chrysanten. is onderzocht hoe de Franse voorkeuren liggen rond begraven of cremeren. Nu zegt 44% van de bevolking van 40 jaar en ouder dat zij zal kiezen voor een crematie, 37,5% wil liever begraven worden en de overige ondervraagden geven geen antwoord. De groei van het aantal voorstanders van crematie is spectaculair: in 1979 was het percentage voorstanders van crematie nog 1, 21 in 2001 en 28 in 2007. Het onderzoek is gedaan in opdracht van de uitvaartondernemingen, verenigd in de Chambre syndicale nationale de l’art funéraire (CSNAF). De crematie vindt vooral voorstanders bij jeugdigen, de minder religieuzen en bij mensen die al eens een crematie hebben bijgewoond. Zij menen bovendien dat een crematie minder ‘overlast’ bezorgt aan de nabestaanden, uit ecologische overwegingen te prefereren valt en ook nog eens goedkoper is dan een teraardebestelling. De Fransen die de voorkeur geven aan een begrafenis doen dat uit religieuze overwegingen en op grond van familietraditie. Zo is 68% van de mensen boven de 80 jaar nog voorstander van een traditionele teraardebestelling of bijzetting in een familiegraf.

---

Het cremeren is nog lang niet zo ingeburgerd (27% van de overlijdensgevallen) als in Nederland en de familie moet in de meeste plaatsen nog vrijwel alles zelf regelen voor een crematieplechtigheid. Het aantal crematies (incinérations) neemt wel snel toe en jaarlijks worden er crematoria gebouwd. In 2030 zal één op de twee Fransen worden gecremeerd. Nu zegt 44% van de bevolking van 40 jaar en ouder dat zij zal kiezen voor een crematie, 37,5% wil liever begraven worden en de overigen weten het nog niet. De groei van het aantal voorstanders van crematie is spectaculair: in 1979 was het percentage nog 1; 21 in 2001 en 28 in 2007. De crematie vindt vooral voorstanders bij jeugdigen, de minder religieuzen en bij mensen die al eens een crematie hebben bijgewoond. Zij menen bovendien dat een crematie minder ‘overlast’ bezorgt aan de nabestaanden, uit ecologische overwegingen te prefereren valt en ook nog eens goedkoper is dan een teraardebestelling. De Fransen die de voorkeur geven aan een begrafenis doen dat uit religieuze overwegingen en op grond van familietraditie. Zo is 68% van de mensen boven die 80 jaar nog voorstander van een traditionele teraardebestelling of bijzetting in een familiegraf.

---

Meerderheid van Fransen kiest voor cremeren boven begraven

Nu de Franse begraafplaatsen nog geel, rood, wit en bruin kleuren wegens de miljoenen chrysantenplanten die bij gelegenheid van Allerheiligen (la Toussaint) op en nabij de graven en tombes zijn geplaatst, heeft een enquête uitgewezen dat een meerderheid van de Franse bevolking (49%) wenst te worden gecremeerd.

Ruim een kwart (27%) wenst later te worden begraven en een sterk toegenomen percentage van 24 weet het nog niet of heeft het zich nog niet afgevraagd. In de laatste dertig jaar valt een opmerkelijke stijging van een voorkeur voor crematie (+29%) waar te nemen en een daling van die voor begraven (-26%.) Door de verdere ontkerstening van de moderne samenleving blijkt er een grotere onverschilligheid te zijn ontstaan voor het ritualiseren van de dood. Uit het onderzoek blijkt verder dat het verlangen tot crematie bij jongeren zwak is (38% van de personen van 18 tot 24 jaar.) Bij ouderen van 50 tot 64 jaar zijn er meer voorstanders van crematie: 59% tegen 17% voor begraven. Het zijn kennelijk de baby-boomers die zich in groten getale losmaken van het traditionele christelijke gedachtengoed. Linksige mensen en Groenen, sterk vertegenwoordigd in de na-oorlogse generatie van baby-boomers, zijn in meerderheid (tot 65%) voorstander van lijkverbranding, die in Frankrijk wordt omgeven door zeer sobere plechtigheden.
(05.11.12)

---

Gemeten naar Nederlandse maatstaven vinden crematieplechtigheden vaak plaats in wat naargeestige ruimten. De taak van het crematorium beperkt zich meestal tot de lijkverbranding zelf; aan overige dienstverlening voor het rouwende publiek wordt niet veel gedaan. Bij de vaststelling van het tijdstip van de crematie moet men er rekening mee houden dat dan ook de werkelijke verbranding plaatsvindt. Soms wordt de tijd die nodig is voor het verbranden (ongeveer anderhalf à twee uur) gebruikt om een ceremonie te houden. Wil men een ceremonie vooraf, dan moet men dat van tevoren expliciet aangeven.  Na de crematie kan de urn met de as direct worden meegenomen. In sommige crematoria is ook via een videobeeld de tocht van de kist naar de verbrandingsoven te zien.

De gemiddelde kosten voor een begrafenis in Frankrijk zijn € 3200 (bloemen, rouwkaarten en grafsteen niet meegerekend), € 2800 voor een crematie. Meer gedetailleerde informatie is te vinden op de website van L’Association française d’information funéraire (AFIF), een onafhankelijke organisatie die gratis adviezen verstrekt. De uitvaartverzorgers vinden dat zij goedkoper zouden kunnen werken als zij minder BTW in rekening kunnen brengen. De Europese Commissie heeft Frankrijk voor het Europese hof van justitie gedaagd omdat het land een te hoog btw-tarief berekent bij begrafenissen. Bovendien kent Frankrijk de merkwaardigheid dat twee verschillende tarieven worden gehanteerd: 5,5% als een stoffelijk overschot per voertuig wordt getransporteerd en 19,6% als de kist met de dode door dragers wordt vervoerd. De overige diensten – het delven van een graf, crematies – worden alle met 19,6% belast. Frankrijk is zo ongeveer het laatste Europese land dat regels heeft opgesteld voor hoe men om moet  gaan met de as van gecremeerden. Na de crematie kan de urn met de as direct worden meegenomen. Vóór 2006 deden zich soms vreemde taferelen voor waarbij as in sieraden werd verwerkt of gemengd in schilderijenverf. Officieel zijn er nu drie bestemmingen voor de as: de urnen mogen worden begraven of bijgeplaatst in een familiegraf of colombarium op een begraafplaats, uitgestrooid in een jardin des souvenirs op de begraafplaats, of geplaatst in het huis of de tuin van de nabestaanden die de as ook in de vrije natuur, in de zee of op privéterrein mogen uitstrooien. De overledene moet bij voorkeur deze vormen wel in een testament hebben bepaald en de burgemeester moet in kennis zijn gesteld.

Algemene informatie is te vinden op de site van de Fédération Française de Crémation.

---

Uit de weblogs

Les funerailles

Als je in 2,5 jaar tijd 3 begrafenissen moet meemaken en waarbij het inwoneraantal van het dorp met 40% is gedaald is dat toch vreemd. 40% is veel in een dorp met 12 inwoners. Het lieu-dit (gehucht) waarin wij wonen zijn 3 geliefde bewoners overleden en dat doet pijn. De eerste was een vrouw van 38 jaar, zo jong nog, Aude was haar naam, moeder van 2 jonge kinderen, zeer goed opgeleid in Parijs en een zeer grote kennissenkring, vandaar ook het gigantische aantal bezoekers op de begrafenis. Welgeteld 1045 waren er in en rondom de kerk in het nabijgelegen dorp. Wijzelf hebben geen kerk. Het is apart om dit mee te maken. Je weet dat ze populair was, zo ook haar ouders die wijd en zijd bekend zijn in de directe omgeving. En dan mijn lieve buurman Patrick 55 jaar, een buur waar je altijd binnen kon lopen voor een praatje of voor een advies of voor je hout voorraad aan te vullen. In de periode dat hij ziek werd, heb ik een portretfoto van zijn vrouw en hem gemaakt. In de maand voor dat hij overleed heb ik ze die gegeven. Hijzelf herkende zichzelf niet en vond het afschuwelijk, maar zijn vrouw was er blij mee. De foto siert nu nog steeds de schoorsteen. Zijn collega’s uit Parijs, kwamen in groten getale aanrijden in hun auto’s van de SNCF. Zeker 600 belangstellenden. Ik mis hem erg, want hij gaf je het gevoel Frans te zijn en dat is fijn.

Lees verder op de weblog van Oh!… France, Mon amour …

---

Een manier om je te verzekeren is het afsluiten van een prestation d’obsèques à l’avance. Hierbij stort de klant een bedrag in een fonds dat in beheer is bij de uitvaartondernemer in samenwerking met een verzekeringsmaatschappij. Sinds 2009 moet rente worden vergoed ter hoogte van ten minste de wettelijke rente (nu 3,79%.) Doel ervan is te vermijden dat het kapitaal te laag wordt om de lagere begrafenis te kunnen betalen zoals voorzien is in het contract. Er wordt in het contract heel nauwkeurig vastgelegd wat er voor dit verzekerde bedrag wordt geleverd. Het is voor een verzekerde te allen tijde mogelijk om veranderingen aan te brengen. Er wordt ook vastgelegd of aan de nabestaanden een meerprijs gevraagd mag worden of dat er een te veel betaald bedrag mag worden terug uitgekeerd. De uitvoerende uitvaartondernemer moet gedetailleerd aan de nabestaanden factureren. Een andere vorm is de capital ou d’épargne en prévision d’obsèques, een kapitaal- of spaarrekening ter hoogte van de offerte van de uitvaartondernemer. De rol van de uitvaartondernemer beperkt zich tot het binden van een verzekerde aan een verzekeraar, die het gespaarde bedrag na het overlijden met  rente aan de uitvaartondernemer uitkeert. Mocht het gespaarde bedrag niet toereikend zijn, dan wordt het uitgekeerd aan de erven, van wie er een zich dan met de kosten van de uitvaart moet belasten.

Condoleancebrief Enkele voorbeelden van korte betuigingen van medeleven: Famille Jansen vous prie de bien vouloir accepter ses très vives et sincères condoléances. Monsieur et Madame Jansen vous prient de recevoir leurs très sincères condoléances et l’expression de leur profonde sympathie. Prenant part à votre douleur, nous vous présentons nos sincères condoléances. Nous partageons votre peine en ce moment de deuil. Mes condoléances, à vous et à votre famille. Je m’associe pleinement à votre chagrin et suis prêt à vous revoir dès que vous le souhaiterez. Nous vous prions d’accepter notre respectueuse sympathie. Soyez assurés de notre chaleureuse sympathie et de notre indéfectible amitié. Nous voudrions vous apporter un peu de réconfort mais, aujourd’hui, les mots nous manquent. Recevez toute notre tendresse.

Andere gebruiken Anders dan in Nederland is het in Frankrijk verplicht om van de diensten van een uitvaartondernemer  gebruik te maken. Deze verplichte diensten beperken zich tot het vervoer van de overledene  in een speciaal uitgerust voertuig en het leveren van dragers, en bij cremeren het verstrekken van de urn. Alle andere diensten zijn facultatief en mogen de nabestaanden zelf verzorgen. Een kist mag bijvoorbeeld zelf gemaakt worden, als hij maar aan de wettelijke voorschriften voldoet.

Het is in Frankrijk toegestaan om een overledene te behandelen met een conserveringsmiddel (een formaline-oplossing.) Deze praktijk wordt thanatopraxie, soins de conservation,  soins somatiques, présentation, art restauratif, formolisation genoemd; het lijk kan dan zonder koeling acht à tien dagen houdbaar blijven. De uitvaartondernemer zal op het afnemen van deze dienst bijna altijd aandringen. Het is echter kostbaar en niet verplicht.

---

Ervaringen van een Nederlandse uitvaartverzorgster in Frankrijk

In Frankrijk zijn de gebruiken en gewoonten van het begraven of cremeren nogal verschillend met de wat meer creatieve en vooral ook meer empathische manieren van afscheid nemen. In Frankrijk is sinds enige tijd een Nederlandse uitvaartverzorgster werkzaam, die haar werk doet in de Tarn en de departementen daar omheen. Hieronder geeft zij – Marietta Kenkel – enige algemene informatie over de regelgeving en de financiële aspecten.

Uitvaart in Nederland
Wilt u dat uw lichaam na overlijden naar Nederland vervoerd wordt, dan moet u rekening houden met vervoers- en administratiekosten van zo’n € 4.500. Daarna moet de uitvaart in Nederland nog plaatsvinden. De kosten van een uitvaart zijn in Nederland hoger dan in Frankrijk: een bedrag van € 6000 is heel normaal.
Voor de administratieve handelingen na overlijden, de (speciaal geëquipeerde) kist, de verplichte balseming van het lichaam en het vervoer naar het vaderland kan men zich verzekeren in Frankrijk. De maatschappijen verzekeren u meestal wanneer u jonger dan 60 jaar bent.  Voor een dergelijke verzekering betaalt u, afhankelijk van uw leeftijd, tot ongeveer € 70 per jaar. U hebt dan de mogelijkheid om de hele familie, een (echt)paar of een persoon alleen te verzekeren. Meestal is er een ticket meeverzekerd voor een naaste die meegaat met de overledene. Informeer bij uw verzekeringsmaatschappij of zij een contrat d’obsèques of assurance d’obsèques bieden met repatriement vers l’étranger.
Misschien hebt u in Frankrijk vrienden, kennissen, buren die graag afscheid van u zouden willen nemen, voordat uw lichaam naar Nederland vervoerd wordt. Een uitvaartbegeleider kan de naasten helpen bij het organiseren van een afscheidsceremonie. Let op: over het algemeen zijn uitvaartbegeleiders in Frankrijk niet opgeleid om zo’n ceremonie inhoud te geven en te organiseren.

Uitvaart in Frankrijk
Wilt u dat uw uitvaart in Frankrijk plaatsvindt, dan heeft u de keuze tussen een crematie of begrafenis. Ook kunt u ertoe besluiten uw lichaam ter beschikking van de wetenschap te stellen.  Het is in Frankrijk mogelijk zich voor de kosten van een uitvaart te verzekeren.  Er zijn ook veel uitvaartondernemers die een dergelijke verzekering aanbieden. U kunt natuurlijk ook zelf een bedrag opzij leggen voor de kosten van een uitvaart. Het is in Frankrijk heel normaal om bij leven en welzijn een devis te vragen voor de kosten van een uitvaart. De prijs hangt nogal af van de uitvaart die u in gedachten had. Een minimum van € 2500 is reëel, de kosten van een concession en een caveau (zie hieronder) niet meegerekend. Bent u in Nederland voor de kosten van een uitvaart verzekerd, dan keert de verzekering niet automatisch hetzelfde bedrag uit als in Nederland. Informeer bij uw Nederlandse verzekeringsmaatschappij, meestal wordt een deel van de kosten vergoed op declaratiebasis.

Begraven
Wilt u in Frankrijk begraven worden, dan kan dat op de begraafplaats van uw woonplaats, op de begraafplaats van de gemeente waar u bent overleden, of op de begraafplaats waar u een zg. grafconcessie heeft. Als u daarvoor speciale toestemming heeft van de Préfecture, die daarvoor eerst op uw kosten een onderzoek laat doen door een hydrogéologue, kan een deel van uw eigen grond als privé-kerkhofje worden aangemerkt. Bedenkt u wel dat dit consequenties heeft als u uw huis eventueel later wilt verkopen. Een concession of grafconcessie is een stukje kerkhof, waar uw naasten na uw overlijden een graf mogen laten graven (zoals in Nederland), of waar u vóór overlijden een caveau, een grafkelder, mag laten bouwen door een gespecialiseerd bedrijf (de marbrier). In een caveau kunnen meerdere lichamen worden bijgezet. Concessions worden door de gemeente voor een bepaalde tijd uitgegeven, voor 10, 20 of 30 jaar. Een enkele gemeente geeft een concession voor langere tijd uit, en soms komt men nog de mogelijkheid voor een eeuwigdurend graf tegen. De prijzen verschillen per gemeente. Voor mensen met een erg laag inkomen stelt de gemeente gratis een graf op het kerkhof voor 5 jaar ter beschikking, dat in principe na 5 jaar mag worden geruimd.

Crematie
Wilt u gecremeerd worden, dan is het goed om een testament crématiste op te stellen. Dit is een in het Frans opgesteld, met de hand geschreven en ondertekend document, waarin u aangeeft dat u gecremeerd wilt worden en wat er met uw as moet gebeuren. Een model hiervoor is op internet te vinden.

Voor urnen zijn verschillende bestemmingen toegestaan. Een mogelijkheid is plaatsing in een columbarium of urnentuin op een kerkhof. Daarvoor is toestemming van de Mairie nodig. Een andere mogelijkheid is om een urn in een caveau op een begraafplaats (bij) te plaatsen. Er is geen maximum aantal urnen. Ook hiervoor hebt u een toestemming van de Mairie nodig. Ook in de volle grond, op een eigen plaats op het kerkhof, een concession, mag een urn worden begraven. Ook hiervoor is toestemming nodig van de Mairie. Verder mag een urn vastgemaakt worden aan/in een grafmonument. U moet ook hiervoor toestemming vragen bij de Mairie. Plastic en glas zijn niet toegestaan.

Begraven van de urn op privéterrein is onder bepaalde voorwaarden ook mogelijk. U moet hiervoor toestemming vragen aan de Préfecture, en daarna aan de Mairie. Als u de urn graag in zee wilt laten zinken, dan moet de persoon die gemachtigd is voor de uitvaart, dit aangeven op verschillende plaatsen: de geboorteplaats van de overledene, waar de datum en de plaats van de asbestemming wordt geregistreerd. Ook moet de Mairie van de gemeente van waaruit de as naar zee vertrekt, worden ingelicht. Tenslotte kan de as ook naar het buitenland worden vervoerd. Daarvoor is een autorisatie van de Préfecture van het departement waar de kist gesloten is, nodig.

De as mag verstrooid worden in een Jardin du Souvenir. Deze bevindt zich bij het crematorium, of op de begraafplaats. U moet hiervoor toestemming hebben van de Mairie. Verder mag de as in heel Frankrijk worden verstrooid, in de vrije natuur, behalve op de openbare weg en in openbare tuinen. De persoon die gemachtigd is om de uitvaart te regelen, moet dit aangeven bij de Mairie van de geboorteplaats van de overledene, waar dan de datum en plaats van asverstrooiing wordt geregistreerd. Ook moet er aangifte gedaan bij de gemeente van de plaats van de asverstrooiing. Er is hiervoor geen speciale termijn vastgesteld. De as mag ook in rivieren en stromen worden verstrooid, als het niet mogelijk is om naar zee te gaan. Verder is er geen regel die de verstrooiing van de as vanuit een vliegveld verbiedt.  De as mag verstrooid worden in zee; er moet dan aangifte worden gedaan bij de gemeente waar de overledene geboren is en bij de gemeente van waaruit de as naar zee wordt gebracht. Er is een minimale afstand tot de kust van 300 m vereist.
Sinds  18 december 2008 is het verdelen van de as, of het bewaren van de as in huis, niet meer toegestaan. As die al voor deze datum in het huis van de overledene stond, mag  gewoon blijven staan.

Wetenschap
Wilt u uw lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap, dan is het nodig om een handgeschreven, gedateerde en ondertekende verklaring op te stellen en die op een voor de naasten vindbare plaats te bewaren. U moet de naam van de instelling (meestal een academisch ziekenhuis) noemen aan welke u uw lichaam ter beschikking wilt stellen.  Ook moet u een kopie van uw verklaring aan die instelling sturen. Zij verstrekt u een speciale donorpas. Verder verdient het aanbeveling om aan uw huisarts en aan een aantal naasten te vertellen wat u wilt dat er met uw lichaam gebeurt na uw overlijden, en waar uw verklaring ligt.
Als uw overlijden niet is veroorzaakt door een misdrijf en niet door een infectieziekte, dan is er meestal geen belemmering. Uw lichaam wordt dan binnen 24 uur na overlijden vervoerd naar de instelling. Voorwaarde voor het accepteren van uw lichaam is uw handgeschreven verklaring en een verklaring van de Mairie van de gemeente waar aangifte van overlijden is gedaan. De instelling neemt de kosten van de begrafenis of crematie van de delen van het lichaam die niet meer gebruikt worden, op zich.

Ter beschikking stellen van de wetenschap moet u overigens niet verwarren met orgaandonatie. Wie niet wil dat na zijn overlijden organen worden weggenomen, moet zich inschrijven bij een register van weigering, registre des refus. Bij overlijden zal het medisch team dat een orgaan wil wegnemen zich ervan gewissen dat de overledene niet in het register voorkomt. Daarna wordt de familie geraadpleegd. In een derde van de  gevallen blijken de nabestaanden de donatie te weigeren.

Direct na overlijden
De meeste mensen overlijden in een ziekenhuis of zorginstelling. Daar is altijd een arts aanwezig die dan een declaration de décès moet opstellen. Overlijdt iemand thuis, dan moet de huisarts gewaarschuwd worden. Met deze declaration de décès moet binnen 24 uur na overlijden aangifte worden gedaan in de gemeente van overlijden. Dit kan door de naasten gedaan worden. Ze moeten dan het trouwboekje en/of het legitimatiebewijs van de overledene en hun eigen paspoort meenemen.

Ook moet er een uitvaartondernemer, les Pompes Funèbres, worden ingeschakeld. De naasten kunnen hem bellen, of bij het bedrijf langs gaan. Het is goed om te weten dat er maar enkele producten en diensten verplicht moeten worden afgenomen: de kist, het vervoer en het personeel, waarbij er bij dit laatste geen aantallen worden genoemd. De naasten mogen dus zelf, met familie of vrienden, hun overledene dragen. De uitvaartonderneming zal dan meestal met 2 man personeel komen om de uitvaart goed te laten verlopen.

De uitvaartondernemer zal de naasten vragen waar en wanneer zij de uitvaart wensen. In sommige regio’s zal men er op aandringen dit zo snel mogelijk te doen. Er is echter, gerekend vanaf de dag van overlijden, 6 dagen de tijd, zon- en feestdagen niet meegerekend. Is er meer tijd nodig, om bijvoorbeeld familie uit Nederland  te laten overkomen, dan kan er door de uitvaartondernemer of door de naasten zelf bij de Préfecture  uitstel worden aangevraagd, dat in normale gevallen wordt toegekend.

Als het lichaam van een overledene enkele dagen opgebaard wordt, moeten er maatregelen worden getroffen. Meestal gebruikt men een elektrische koeling met dit doel. In een enkel geval wordt er gebruik gemaakt van koolzuurijs. Om het lichaam van een overledene te conserveren, is het in Frankrijk ook mogelijk om een lichte vorm van balseming, de zg. thanatopraxie of soins de conservation toe te passen. Deze behandeling moet worden uitgevoerd door een speciaal daartoe opgeleide thanatopracteur. Het voordeel van zo’n behandeling is dat er geen koeling nodig is en het risico van het snel achteruitgaan van het lichaam, vrijwel is uitgesloten. De kosten zijn vrij hoog: bedragen van € 250 tot € 400 zijn geen uitzondering.

Op het Franse platteland gaat het bericht van een overlijden als een lopend vuurtje. Buren en kennissen komen meestal binnen een paar uur aan huis om afscheid te nemen van de overledene en om de naasten te condoleren en te helpen. Een en ander hangt in uw situatie af van de mate waarin u als Nederlander bent ingeburgerd in uw Franse omgeving. De meeste mensen in Frankrijk sturen geen rouwkaarten om mensen voor de uitvaart uit te nodigen. De faire-parts, zoals ze genoemd worden, zijn over het algemeen bedoeld als bedankje na de uitvaart.  Een speciale rouwbezorgdienst zoals in Nederland bestaat in Frankrijk niet en er is dan ook geen garantie dat de post op tijd aankomt.

Het vervoer van het lichaam is aan bepaalde formaliteiten en voorschriften gebonden en moet door een uitvaartonderneming of een ambulancier worden gedaan in een speciaal voertuig. U als naaste mag de kist met de overledene dus niet, zoals in Nederland, in eigen vervoer verplaatsen. Wilt u de overledene met kist laten vervoeren naar een andere gemeente , bijvoorbeeld naar de plaats waar de afscheidsbijeenkomst plaatsvindt, dan is het goed om te weten dat de kist door een speciaal daartoe bevoegde ambtenaar of een politieagent gesloten en verzegeld moet worden en niet meer geopend mag worden. In veel gevallen bent u daarvoor ook een vacation verschuldigd, die rond de € 20 euro kan bedragen.  Als u van deze regel niet op de hoogte bent, kan dat heel teleurstellende gevolgen hebben, bijvoorbeeld als u de aanwezigen op de afscheidsceremonie de gelegenheid had willen geven om afscheid te nemen van de overledene, en de kist geopend had willen laten.

Een enterrement civile of laïque is een begrafenis die niet vooraf is gegaan door een religieuze bijeenkomst onder leiding van een priester in een kerk. Dat wil in Frankrijk niet zeggen dat er dan automatisch een niet-religieuze ceremonie wordt gehouden. Wilt u dat er een niet-religieuze afscheidsbijeenkomst plaatsvindt, dan moet u dat duidelijk aangeven bij de Franse uitvaartondernemer. Deze gaat er dan meestal vanuit dat u dit zelf organiseert.  De meeste kerken lenen hun gebouw hier niet vanzelfsprekend voor uit. Ook aula’s zoals wij die kennen bij de Nederlandse rouwcentra, kent men in Frankrijk niet. Bij de Mairie kunt u informeren of u de Salle de Fêtes uit het dorp hiervoor mag gebruiken. In de zomer kan een ceremonie in de open lucht erg sfeervol en indrukwekkend zijn. Als u een religieuze ceremonie wilt voor uw naaste, dan kunt uzelf of de uitvaartondernemer de plaatselijke geestelijke vragen een dienst te houden. Meestal wordt dan een bedrag gevraagd ter vergoeding, dit hangt af van de parochie of gemeente. Op het platteland is het gebruikelijk dat er tijdens de mis weinig ruimte is voor een persoonlijke noot.

Als u een plaats heeft op de begraafplaats, dan kunt u een marbrier  opdracht geven er een caveau, een grafkelder op te bouwen. Prijzen zijn afhankelijk van de grootte en van het materiaal, maar liggen al gauw rond de € 4 à 5000. Veel families op het platteland hebben zo’n caveau. De marbrier opent de caveau en kruipt erin, om te helpen de kist met de overledene op de juiste plaats neer te zetten. Het kan dan gebeuren dat de aanwezigen bij zo’n begrafenis nog andere, oudere kisten zien staan die niet meer geheel intact zijn. Voor ons Nederlanders kan dat vrij schokkend zijn. Soms bedekt de marbrier tevoren de andere kisten. Het kan hem natuurlijk altijd verzocht worden. Soms moet er plaats gemaakt worden in een caveau. Van de oudste lichamen worden dan de beenderen verzameld en in een kleinere kist herbegraven. Dit heet réduction de corps.  Ook hier kijken wij vanuit onze Nederlandse achtergrond wat vreemd tegenaan.

Het is goed om te weten, dat in Frankrijk een crematie anders verloopt dan u in Nederland gewend bent; over het algemeen is het de gewoonte weinig tijd te nemen voordat de overledene naar de oven gebracht wordt. Na 5 à 10 minuten vindt vaak de crematie al plaats. U kunt dan ter plaatse wachten tot het proces
voltooid is (ongeveer 1 uur en 3 kwartier), en na afloop de urn met as zelf in ontvangst nemen. Als u dat wenst kunt u op een videoscherm de gang van de overledene naar de oven volgen (u ziet geen vlammen). Als u dat niet wilt, moet u dat expliciet aangeven.
Als u een religieuze bijeenkomst wilt voorafgaand aan de crematie, dan gaat men er in het crematorium vaak vanuit dat die elders al plaatsgevonden heeft. Wilt u meer tijd voor de crematieplechtigheid, en wilt u dat de uitvaartondernemer de urn later ophaalt, dan moet u dit ook expliciet aangeven. Een medewerker van het crematorium zal u of de uitvaartondernemer dan vertellen of dit mogelijk is.
Na afloop van de crematie moet er een proces-verbaal worden opgesteld door een gemeenteambtenaar (meestal iemand van de politie.) U bent hiervoor in de meeste gevallen een vacation (leges) verschuldigd, die zo rond de € 20 bedraagt, afhankelijk van de gemeente. U kunt een urn kopen bij het crematorium, of bij de uitvaartondernemer. De prijzen van een urn kunnen enorm verschillen. Bij het crematorium hebben ze meestal ook zg. cendriers, asbussen te koop, die gebruikt worden indien de as direct verstrooid wordt.
Zoals eerder aangegeven, is het ook mogelijk om de as naar het buitenland te vervoeren.

Woont u als nabestaande op het platteland, dan zult u met een andere traditie kennismaken en merken dat buren u in de eerste periode na de uitvaart een beetje in de gaten zullen gaan houden. Ze zullen u regelmatig opzoeken, u eten brengen en kijken hoe het met u gaat.

Na de uitvaart
De factuur voor de uitvaart moet worden betaald door degene die de opdracht tot de uitvaart heeft getekend. Meestal is dat de directe naaste. Een enkele uitvaartondernemer geeft de factuur direct mee. Soms heeft de overledene de uitvaart zelf al betaald door middel van een contract of een verzekering. Een uitvaartondernemer heeft het recht om de factuur voor de uitvaart, tot een bepaald maximum,  door de bank van de overledene te laten betalen, ook nadat deze geblokkeerd is.

Het erfrecht is in Frankrijk anders geregeld dan in Nederland. Ook voor het erven van uw huis gelden in Frankrijk andere wetten. Heeft u in Nederland een testament waarbij de langstlevende partner de enige erfgenaam is, dan geldt dit in Frankrijk niet automatisch. Kijkt u voor meer details op deze website en laat u zich informeren door de notaris in Frankrijk. Ook in Nederland zijn notarissen die gespecialiseerd zijn in Frans erfrecht. Op de websites www.afif.asso.fr en www.traverserledeuil.com vindt u ook informatie over de formaliteiten die na een overlijden vervuld moeten worden, zoals het opzeggen van abonnementen op elektra, de huur, de bankrekening en de uitkering.

---

Een lid van het forum Wonen en leven in Frankrijk op deze website heeft een checklist gemaakt van zaken die door nabestaanden te doen zijn bij het overlijden van een in Frankrijk wonende Nederlander.

Regelingen in geval van overlijden in Frankrijk