Krakende vloeren

In oude huizen vindt men vaak plankenvloeren die kraken. In bepaalde culturen werden krakende vloeren zelfs bewust toegepast; zo kon men horen als iemand in huis loopt, of via het couloir naar de kamer van de heer komt.

Hoe ontstaat het kraken van vloeren?
Houten vloeren kraken (ik ben nog geen krakende betonvloer tegengekomen) als de constructieonderdelen ten opzichte van elkaar bewegen. Natuurlijk beweegt elke houten vloer een beetje als men eroverheen loopt. Hoe veel hangt af van de stijfheid van de vloer. Als alles gelijkmatig meebeweegt hoort men geen kraken. Pas als de onderdelen (balken en planken) niet dezelfde beweging maken hoor je geluiden. De geluiden kunnen ontstaan als planken onderling bewegen, planken ten opzichte van de balken bewegen, of balken die aan elkaar bevestigd zijn onderling bewegen. Het is dus belangrijk dat alle vloerplanken en balken vast op elkaar zitten. Op constructies, die vooral in Nederland voorkomen, zoals OSB op balken en daarop dunne planken of klik-klak-parket, ga ik in dit stuk niet in; ik beperk me tot de in oude Franse huizen gebruikelijke simpele vloeren met planken op balken.

Soms hoort men, niet alleen in huisvrouwenbladen, adviezen zoals:

• strooi talkpoeder in de kieren van de vloer,
• smeer meubelwas of vloeibare zeep in de spleten, of
• gebruik hiervoor grafietpoeder.

Dat helpt soms voor een poosje, maar meestal niet, en op den duur helemaal niet, want de planken blijven bewegen, alleen een poosje met minder geluid. De enige echte remedie is het onderlinge werken van de constructie-elementen te elimineren.

De eerste actie is: vaststellen waar het kraken vandaan komt. Men dient van de onderkant (en als dat niet kan van de bovenkant) vast te stellen op welke plek het kraakgeluid ontstaat. Als de vloer van onder toegankelijk is laat men iemand op de vloer lopen, systematisch van rechts naar links, en baan naast baan. Dan kan degene die de vloer aan de onderkant observeert horen (en soms ook zien) op welke plek het gekraak ontstaat. Die plek moet men dan onder handen nemen. Als het om een plank gaat die bij de balkoplage ten opzichte van zijn buurmannen beweegt, dan be-staan er twee mogelijkheden:

• deze plank van boven stevig op de balk vastschroeven
• tussen deze plank en de balk een wig of stukjes multiplex inslaan.

Welke van deze twee mogelijkheden de voorkeur verdient hangt af van de plaats die de plank in ruste inneemt. Ligt de bovenkant van de plank hoger dan de andere, dan is vastschroeven de oplossing; ligt zij op dezelfde hoogte dan moet men de ruimte eronder opvullen.

Vloerdelen kunnen ook in de breedte gekrompen zijn. Dan zitten messing en groef gedeeltelijk of geheel uit elkaar. Bij gedeeltelijk uitgeschoven messing kan deze makkelijk breken, en dan bewegen de planken tegen elkaar, net zo als bij compleet uitgeschoven messing en groef. Deze situatie ontstaat als de planken, die misschien met een hoog vocht-gehalte gelegd zijn, later gekrompen zijn. Een messing kan ook gebroken zijn als planken op balken met een te grote HOH-afstand gelegd zijn.

Als dit uw situatie is, dus als de planken onderling bewegen omdat messing en groef versleten of afgebroken zijn (meestal is de messing afgebroken) dan is hieraan niets te doen. Die vloer moet gewoon vervangen worden. Alleen nieuwe correct gelegde vloerplanken, en bij voorkeur ook extra balken die de vrije overspanning verkleinen, maken in dit geval een einde aan het gekraak.

Wanneer er ingewikkelde balkconstructies liggen, bijvoorbeeld een uitwisseling of andere constructies waar de ene balk door de andere gedragen wordt, dan is het vaak zo dat de kleinere balken ten opzichte van de grote doorlopende balken bewegen. Ook hier is het mogelijk deze bewegingen door het inslaan van wiggen of stukjes multiplex uit te bannen. Soms is het ook doelmatig een grote schroef (tirefonds) door de balkverbinding te schroeven of een ijzeren balkverbinder te plaatsen.

Als het meer een piepend geluid is dan komt dat van de spijkers waarmee de planken op de balken bevestigd zijn. Als die los zijn dan glijdt de plank bij belasting over de spijker naar beneden (en bij het wegvallen van de belasting weer naar boven) en veroorzaakt het piepend geluid. Dan slaat men de spijker met een drevel diep in, en ernaast nog twee schuine spijkers, of men draait ernaast een schroef in. Dan zit de plank hopelijk op de balk vast.

Behalve deze geluiden uit de balk- en plankconstructie komt het ook nog voor dat niet de vloer zelf kraakt maar leidingen die onder de vloer lopen en daaraan zijn opgehangen. Vooral CV- en warmwaterleidingen kunnen lastig zijn, omdat die meer uitzetten en krimpen dan andere leidingen. Dan helpt alleen: alle doorvoeringen door balken ruim uitboren en de leidingen vrij zwevend ophangen, en natuurlijk leidingbeugels, buisklemmen of zadels met rubberen voeringen toepassen. Deze worden aangeboden als pijpbeugels met inlage, afb.2 .

Ik wil nog een observatie vermelden:
Vaak heeft men last van gekraak als men een zolder bewoonbaar maakt. De zolder was misschien alleen voor de opslag van hooi bedoeld, en zijn vloerconstructie was hierop aangepast. Daarvoor was een grote HOH-balkafstand van misschien 1,2m voldoende, en dunne planken van 21mm. Maar als u dat met de huidige maatvoering vergelijkt, balken met 60 of 75cm HOH en planken van 23 of 25mm, dan begrijpt u dat de oude vloer gewoon moet kraken, en dat messingen (als die er zijn) bij de grote vrij dragende lengte overbelast zijn en breken. Het is daarom aan te bevelen, voor men een zolder bewoonbaar maakt, de vloerconstructie aan te passen.