Toen we hier in de Médoc kwamen, waren we bang voor een gesloten wijnboerencultuur. Niets was minder waar. Omdat Bordeaux zo groeit, is de hele regio in beweging. In ons dorp wonen mensen uit Parijs, uit Lille, en wij dus uit Nederland. Bij de schoolpoort is het een mix van accenten. Je wordt niet aangekeken als ‘die Hollander’, maar als ‘de nieuwe buurman’. Binnen zes maanden zaten we al in het dorpsbestuur voor het wijkfeest. Sinds Bordeaux het Silicon Valley van Frankrijk is geworden, heeft ons dorp glasvezel, co-working spaces, en we worden gezien als onderdeel van een beweging, niet meer als nieuwkomers.

We kochten voor een prikje een boerderij in de Morvan. Prachtig landschap, stilte, ruimte – alles wat we zochten. Maar we kwamen er niet tussen. De buren groetten ons vriendelijk, maar daar bleef het bij. Alles ging via ons-kent-ons. Als er iets geregeld moest worden, visten we altijd achter het net. Na vier jaar voelden we ons nog steeds toeschouwers. De jongeren trekken hier weg, en de ouderen houden vast aan wat ze kennen. Je bent permanent de buitenstaander.

Het begin – valse hoop (Nederlanders.fr, 2015):
We kozen bewust voor La Rochelle-omgeving. Mooie stad, cultureel leven, aan zee. De makelaar sprak over ‘veel Nederlandse buren’. We dachten: dit wordt het.

De werkelijkheid – systematische uitsluiting (2018):
Men hield de deur dicht, men zat niet te wachten op iemand die de takjes uit je tuin komt halen. Men wilde geen contact met wie dan ook, ze leven als eenlingen onderling in een heel klein groepje. Alles draaide om schijn – dure auto’s, mooie kleren, er is zelfs een zaak waar je Rolex kunt huren voor een weekendje stappen, maar geen cent om te makken. Je krijgt nooit een kijkje in hun echte privéleven.

De psychologische tol – escalatie (2019):
Je wordt arrogant, je blijft geloven in jezelf maar je stelt je boven de ander. Een buurman die voor de zoveelste keer expres zijn auto zo neerzette dat ik er amper omheen kon: ik ramde allebei zijn spiegels eraf. De andere buurman die expres elke dag over m’n opnieuw geplante stokroos reed – ik plante uiteindelijk een stokroos met een venijnig scherpe stalen punt.

Het inzicht – empathie door lijden (2019):
Nu pas begrijp ik de moeilijkheden in de wijken met Marokkanen en andere ‘minderheden’. Wat doet het met je als je je best doet mee te doen, en je wordt niet geaccepteerd?

De omslag – van dag één (oktober 2019):
Ik ben nu in een andere streek, al gelijk schoven de gordijnen opzij om te kijken wie we waren, en al de derde dag zaten we bij wildvreemden aan de apéro.

De infrastructuur van gemeenschapsleven:
We hebben alles in ons dorp van 3000 zielen: een carrefourmarket, drie bloemenwinkels, twee slagers, vier bakkers, een brillenzaak, schoenenzaak, sportzaak, hotel, vijf restaurants, enkele garages, tientallen clubs… De gehele mentaliteit is anders, men houdt van werken, ieder weekend zijn er wandeltochten en fietstournooien, er zijn evenementen en festivals.

Het cruciale verschil – inclusieve waarden:
Het is een omgeving waar men iedereen respecteert, ongeacht wat je geloof is, welke kleur je hebt, of met wie je tussen de lakens ligt. Hier val ik niet op, het is mijn dorp, ik doe mijn dingetje, ik loop bij de oude buurman even door de tuin om de takken te verslepen, ik drink een glaasje met Jean Yves of Pascal.

Het leven in het bergdorp is georganiseerd volgens de seizoenen (Nederlanders.fr, 2017):
Men is druk bezig met het melken van de koeien, het binnenhalen van het hooi, overleven eigenlijk. Men leeft Spartaans, een geschoten hert, wat groenten uit eigen tuin, brood bak je zelf in de dorpsoven. Om 21:00 gaat iedereen naar bed, bij zonsopgang begint een nieuwe dag.

De sociale controle in deze context:
Als je hier een beetje opvalt, dan staat binnen no-time het halve dorp naar je te kijken. Dus als nieuwkomer kun je je beter aanpassen. Er zijn drie dorpsfeesten per jaar, hoogtepunten, dan komen we samen, dan zien we elkaar. Dan spreek je met elkaar over het weer, de koeien, de familie. Dat zijn de spaarzame ontmoetingen.

De langetermijnrealiteit:
Volledige acceptatie kan wel 20 jaar duren. Maar als je het volhoudt, dan ben je er echt bij. Dan ben je geen buitenstaander meer, maar onderdeel van de keten die generaties lang bestaat. Maar je moet wel willen leven zoals zij leven.

De onverwachte ontvangst (Nederlanders.fr, 2016):
Toen ik voor de tweede keer met de makelaar mijn huis bezocht en we naar buiten liepen, kwamen er al meteen twee vrouwen op me af, die vroegen of ik hier kwam wonen. Toen ik antwoordde: ‘Waarschijnlijk wel’, zeiden ze dat ik dan lid kon worden van ‘de club’.

Acht jaar later, in 2024, is er sprake van volledige integratie:
Nu, acht jaar later, ben ik helemaal opgenomen en zelfs lid van de gemeenteraad, al blijf ik natuurlijk altijd La Hollandaise. Alle nieuwtjes hoor ik uit de eerste hand van buurman Michel, ons wandelende dorpsblad. Zo word ik dagelijks bijgepraat over alle ‘wetenswaardigheden’.

Het is groot genoeg om anoniem te zijn als je dat wilt, en klein genoeg om iedereen te kennen als je meedoet. De markt op zaterdag is het sociale hart, en de vele clubs maken het makkelijk om mensen met dezelfde interesses te vinden. Binnen een jaar had ik meer Franse vrienden dan Nederlandse.

Hier gaat het minder om je afkomst en meer om je levensstijl. Mensen zijn gewend aan nieuwkomers. De integratie verliep via de school van onze kinderen – binnen een paar maanden zaten we in het ouder-comité.

De stilte die je zoekt, wordt oorverdovend. De sociale controle is enorm. Iedereen weet alles, maar je hoort er nooit echt bij. We werden ‘les hollandais’ genoemd toen we kwamen, en na tien jaar nog steeds. Het voelt alsof je constant op proef bent.

In de zomer is het een circus, in de winter is het doods. Je hebt contact met de restauranthouder en de makelaar, maar niet met de buren. Je bent onderdeel van het decor, niet van de gemeenschap. Na drie jaar voelde ik me als een permanent toerist in mijn eigen dorp.

Parijzenaar naar Normandië (5 jaar geleden):
“Je pensais qu’être français suffirait. Erreur. Ici, si tu n’es pas né dans un rayon de 30 kilomètres, tu restes un ‘étranger’. Mes enfants sont encore appelés ‘les petits Parisiens’ à l’école. L’intégration n’a rien à voir avec la nationalité, c’est purement territorial.”
[Ik dacht dat Frans zijn genoeg zou zijn. Fout. Hier, als je niet geboren bent binnen 30 kilometer, blijf je een ‘vreemdeling’. Mijn kinderen worden nog steeds ‘de kleine Parijzenaars’ genoemd op school. Integratie heeft niets met nationaliteit te maken, het is puur territoriaal.]

Lyonnais naar Ardèche (8 jaar geleden):
“La première année, j’étais ‘le Lyonnais’. Maintenant, après huit ans, je suis ‘Jean de Lyon’. Le progrès, c’est que maintenant ils utilisent mon prénom… mais je porte encore mon origine comme une étiquette.”
[Het eerste jaar was ik ‘de Lyonnees’. Nu, na acht jaar, ben ik ‘Jean uit Lyon’. De vooruitgang is dat ze nu mijn voornaam gebruiken… maar ik draag mijn herkomst nog steeds als een etiket.]

Bretonne naar Provence (12 jaar geleden):
“Au début, ils imitaient mon accent breton pour se moquer. J’ai appris à parler ‘du Midi’ pour m’intégrer. Mes enfants ne parlent même plus breton – j’ai sacrifié notre culture pour être acceptée. Maintenant je regrette.”
[In het begin imiteerden ze mijn Bretoens accent om te spotten. Ik heb geleerd ‘zuidelijk’ te praten om te integreren. Mijn kinderen spreken niet eens meer Bretons – ik heb onze cultuur opgegeven om geaccepteerd te worden. Nu heb ik spijt.]

Prof. Crépon’s conclusie:
“La résistance aux nouveaux arrivants n’est pas culturelle mais économique. Dans les territoires en déclin, chaque arrivée est perçue comme une compétition pour des ressources limitées. Dans les territoires dynamiques, les arrivants sont perçus comme des contributeurs à la croissance.”
[Weerstand tegen nieuwkomers is niet cultureel maar economisch. In krimpende gebieden wordt elke aankomst gezien als concurrentie om beperkte middelen. In dynamische gebieden worden nieuwkomers gezien als bijdragers aan groei.]

“Les disparités de dynamisme migratoire se creusent entre les régions attractives et les autres. À l’échelle locale, la séparation spatiale entre les différents groupes sociaux s’accroît sous l’effet de la forte différenciation des mobilités résidentielles.”
[De verschillen in migratiedynamiek groeien tussen aantrekkelijke regio’s en andere. Op lokaal niveau neemt de ruimtelijke scheiding tussen verschillende sociale groepen toe door de sterke differentiatie van residentiële mobiliteit.]

De burgemeester zei letterlijk: ‘Hier doen we de dingen zoals we ze altijd hebben gedaan.’ Hij bepaalde wie welke bouwvergunning kreeg, wie lid mocht worden van de jachtvereniging, zelfs wie een plek kreeg op het kerkhof. Als hij je niet mocht, was je geïsoleerd.

Franse interne migrant bevestigt dit patroon (Cantal – Observatoire des Territoires, 2019):
“Quand je suis arrivé de Lyon dans ce petit village, le maire m’a dit: ‘Il faut montrer patte blanche.’ J’ai mis deux ans à comprendre les codes. Si tu n’es pas dans le cercle, tu n’existes pas.”
[Toen ik vanuit Lyon in dit kleine dorp aankwam, zei de burgemeester: ‘Je moet je geloofsbrieven tonen.’ Het kostte me twee jaar om de codes te begrijpen. Als je niet in de kring zit, besta je niet.]

Franse boer uit de Dordogne (Le Monde interview, 2023):
“Les Hollandais arrivent avec leurs gros 4×4 et leurs rénovations à 200.000 euros. Mes enfants ne peuvent plus acheter ici. C’est devenu un musée pour riches étrangers.”
[De Nederlanders komen met hun grote 4×4’s en renovaties van €200.000. Mijn kinderen kunnen hier niet meer kopen. Het is een museum voor rijke buitenlanders geworden.]

We begrepen niet waarom onze bouwvergunning werd geweigerd terwijl de buren wel mochten uitbreiden. Pas na drie jaar hoorden we dat onze architect de verkeerde ‘familie’ was. Er waren twee clans in het dorp die al generaties ruzie hadden. Wij kozen onbewust de verkeerde kant.

Franse socioloog prof. Marie Cartier (CNRS, 2023):
“Dans les communes de moins de 1.500 habitants, l’intégration ne dépend pas de vos efforts personnels, mais de votre capacité à décoder les alliances familiales historiques. C’est un système quasi-féodal masqué par les institutions républicaines.”
[In gemeenten onder 1.500 inwoners hangt integratie niet af van persoonlijke inspanningen, maar van je vermogen om historische familie-allianties te ontcijferen. Het is een quasi-feodaal systeem gemaskeerd door republikeinse instellingen.]

Franse boer uit de Gers (France 3 Régions, 2024):
“Ils viennent chercher ‘l’authenticité rurale’ mais ils ne supportent pas l’odeur du fumier. Ils veulent la campagne, mais sans les contraintes de la campagne.”
[Ze komen ‘rurale authenticiteit’ zoeken maar verdragen de geur van mest niet. Ze willen het platteland, maar zonder de beperkingen van het platteland.]

Een Nederlandse immigrant uit dezelfde regio (Nederlanders.fr, 2024):
We hadden geen idee dat onze klachten over de geur zo slecht zouden vallen. Nu worden we gezien als ‘die verwende Hollanders die het platteland willen veranderen’. We hebben onbedoeld een eeuwenoude cultuur beledigd.