De Keuze van het Verwarmingsysteem
Nu het benodigd vermogen van het verwarmingsysteem bekend is (zie 12.1.1) kunnen we eens gaan kijken wat de mogelijkheden zijn om het voorbeeld huis te verwarmen.
Allereerst is er de keuze van brandstof. De mogelijkheden in Frankrijk zijn:
* Het conversie rendement is het rendement waarmee de primaire energie door het verwarmingssysteem omgezet wordt in warmte. Bij een houtkachel komt het rendement alleen in uitzonderlijke gevallen (kachel met houtvergassing) boven de 50%, de andere helft van de warmte gaat verloren via de schoorsteen. Meer hierover zie onder punt 5.
** Het conversie rendement van een warmtepomp varieert nogal afhankelijk van gebruikte techniek, de temperaturen e.d. maar ligt gemiddeld op 300% (COP = 3). Natuurlijk is het niet correct hier met rendementen in % te rekenen, coëfficient of performance (COP) is de juiste benadering.
1. Energieverbruik
Men kan met de prijzen in de hand ook een schatting maken van de jaarlijkse energiekosten (alleen voor verwarmen natuurlijk). Daarvoor moet men weten wat de gemiddelde buitentemperatuur is in het stookseizoen. Dat kan men uitzoeken op een website van Meteo France.
Voor de streek van de auteur is de gemiddelde temperatuur gedurende de maanden oktober t/m maart ongeveer 4°C. Het maximum vermogen van het voorbeeldhuis bedraagt volgens de exacte berekening ~11kW maar dit is uitgerekend bij een buitentemperatuur van -20°C en een gemiddelde binnentemperatuur van +18°C, het temperatuurverschil is hier dus 38 graden terwijl het temperatuurverschil bij de gemiddelde buitentemperatuur maar 18-4 = 14 graden is.
Het gemiddeld benodigde vermogen bedraagt derhalve 14 / 38 x 11kW = 4,05 kW. En dat gemiddeld 16 uur per dag gedurende het stookseizoen van 6 maanden. Dat komt neer op 183 (dagen) x 16 uur = 2928 uur. Het totale energieverbruik van het voorbeeldhuis in een stookseizoen is dus 2928 uur x 4,05 kW = ~12.000kWh.
De kosten die hiermee gemoeid zijn bedragen dus:
De bovengenoemde bedragen voor energiekosten zijn natuurlijk maar schattingen en zeer afhankelijk van de geldende energieprijzen. Maar vergelijkenderwijs kan hieruit afgeleid worden dat het verwarmen van een woning via een houtkachel of elektrisch via een warmtepomp systeem veruit de laagste verwarmingskosten met zich meebrengen. De duurste verwarming is die met elektrische kachels op de voet gevolgd door een CV op propaangas.
2. CV (Chauffage central) op gas
De bekendste manier van verwarmen, voor ons Nederlanders dan, is de verwarming via een CV ketel die op gas brandt. Of dat nu aardgas of propaan gas is maakt niet veel uit alleen in de gasprijs maakt dat verschil, en bij aanschaf van de ketel moet men er even wel opletten dat men de juiste uitvoering krijgt.
Gaz natural is een goedkope wijze van verwarmen maar helaas op het platteland bijna niet verkrijgbaar. Alleen de grotere steden zijn verbonden met het netwerk van GDF (Gaz de France). Op het platteland bent u dus veroordeelt tot propaangas uit een tank die bij uw huis geplaatst moet worden. Verder op deze site wordt daar meer info over gegeven.
CV-ketels (Chaudières) zijn er te kust en te keur te koop. Grote namen op dit gebied zijn Saunier Duval, Deville, ELM leBlanc.
Het moet gezegd dat de techniek op dit gebied in Frankrijk niet zo ver is als bij de CV ketels in Nederland. Het merendeel van de aangeboden ketels zijn in Nederlandse termen “Verbeterd rendement” ketels, dus met een verbrandingsrendement van 90-95%. Hoewel hoogrendement ketels (Chaudière à condensation) met een rendement van 100-107% er steeds meer inkomen.
Een weersafhankelijke regeling is nu in Frankrijk steeds vaker te vinden. Ook een continu modulerende brander wordt bij nieuwe installaties steeds vaker aangeboden.
Wat ook opvalt is dat CV-ketels voor lage vermogens in Frankrijk niet te verkrijgen zijn. De modellen beginnen bij zo’n 22kW. Alle modernere typen zijn echter wel regelbaar bijvoorbeeld tussen 9 en 24kW.
De rendementen waarmee geadverteerd wordt zijn natuurlijk gemeten op het meest voordelige werkingspunt van de ketel. Het kan dus best zijn dat in uw situatie de ketel met een rendement werkt wat wel 5-10% lager kan zijn dan waar mee geschermd wordt in de folder.
Bijna alle ketels hebben de mogelijkheid om ook de warmwatervoorziening te verzorgen. Dat kan als een geiserfunctie zijn maar kan ook via een ingebouwd buffervat als boilerfunctie. Een groot voordeel van deze functie is dat het systeem ook in de zomertijd af en toe moet draaien wat een gunstig effect heeft op stilstandcorrosie waardoor de levensduur verlengd wordt.
Als men kiest voor deze vorm van verwarming met een CV kies dan voor een systeem met lage water temperaturen van maximaal 55°C. Dit vergt in huis grotere radiatoren maar heeft als voordeel dat het rendement beter is en de verhouding tussen stralingswarmte en convectie warmte gunstiger is waardoor er een behaaglijker binnenklimaat ontstaat.
2.1 Radiatoren
Zoals reeds eerder vermeld moet voor elke ruimte apart bepaald worden hoe groot het vermogen van de radiator moet worden om altijd de gewenste temperatuur te kunnen bereiken. Een juist gedimensioneerde radiator geeft altijd de juiste temperatuur in de ruimte zonder dat aan de kranen gedraaid hoeft te worden.
Een thermostatische kraan is daarom voor het ‘normale’ gebruik van het vertrek eigenlijk niet nodig – zou men denken. Maar in de praktijk zal men toch steeds een thermostaatkraan plaatsen, en wel om de volgende redenen:
- Een radiator is nooit precies op de warmtebehoefte van en kamer afgestemd, die wordt namelijk niet op maat gemaakt maar uit de standaardreeks van een fabrikant gekozen
- Het leidingsysteem heeft ook een invloed (afkoeling en weerstand in een lang stuk leiding)
- Bij een ongunstige windrichting kan de warmtebehoefde van een vertrek ook anders zijn dan normaal
- Als er ook andere warmtebronnen zijn (denk aan het fornuis in de keuken of de nu en dan gebruikte openhaard in je salon) is een thermostaatkraan ook nodig om de invloed ervan te compenseren
- Een kamer wordt niet steeds op dezelfde manier gebruikt
Belangrijke informatie over radiatorvermogens
Bij radiatoren wordt altijd vermeld wat het vermogen is van de radiator. Dit vermogen is bepaald via een genormeerde meetmethode. De gehanteerde norm is in dit geval de EN442. Ook in Frankrijk heeft men deze Europese norm ingevoerd. Hier heet de norm uiteraard NF-EN442.
De vermogensafgifte wordt hierbij gemeten als de aanvoerwatertemperatuur 75°C bedraagt en de afvoerwatertemperatuur 65°C is terwijl de omgevingstemperatuur 20°C bedraagt. Het zogenaamde 75/65/20 vermogen.
Als we echter een lagere aanvoertemperatuur toepassen bijvoorbeeld 55°C en de afvoer op 45°C stellen dan kloppen de opgegeven vermogens van de radiatoren niet meer. Een radiator van 1000Watt (75/65/20) zal bij het temperatuurregime 55/45/20 nog maar een vermogen kunnen leveren van 510Watt.
2.2 Investeringskosten CV op gas
CV ketels zijn verkrijgbaar voor een prijs vanaf € 800,- tot € 2500 voor verbeterd rendement ketels en vanaf € 1500,- tot € 4000,- voor een hoogrendement ketel.
De gemiddelde investeringskosten van een complete CV installatie op gas komen uit op ongeveer € 5500,- tot € 8000,- maar zijn uiteraard zeer afhankelijk van de omstandigheden in huis en grootte van de installatie.
Als men een HR ketel aanschaft kan men in veel gevallen een gedeelte van de investering terug krijgen in de vorm van een subsidie (crédit d’impôts). Zie voor meer informatie hierover het artikel op de website infofrankrijk.com.
3. CV op olie
Een veel gebruikte methode van verwarming in Frankrijk is de oliegestookte CV ketel (Chaudières Fioul). Het werkingsprincipe is natuurlijk hetzelfde als de hierboven genoemde gas CV alleen de brandstof is een andere. De olie wordt opgeslagen in een tank die binnen moet staan.
Belangrijk: Neem de tank niet te groot want olie mag niet te lang opgeslagen worden. Doordat de olie tijdens opslag vervuild, uitvlokt en water opneemt kan het brander systeem van de CV installatie verstopt c.q. defect raken. Als u 850 liter olie (=~1000kg) op jaarbasis verbruikt neem dan geen tank die veel groter is dan die 850 liter.
Over het algemeen kan gezegd worden dat de Chaudières fioul iets minder zuinig omspringen met energie dan hun gas tegenhangers. Maar omdat olie goedkoper is dan propaangas is het in veel gevallen een economischer keus dan een propaangas installatie.
Er zijn ook HR olie ketels (Chaudières fioul à condensation) te verkrijgen; deze hebben een 10-15% beter rendement dan de normale uitvoering.
Ook bij oliegestookte CV’s is het mogelijk om de warmwatervoorziening te integreren in het verwarmingssysteem. Het vermogen van een oliegestookte CV ketel ligt over het algemeen hoger dan van een gas CV ketel en ze zijn dus meer geschikt voor grotere installaties.
Ook is het vermogen van een oliegestookte CV niet zo makkelijk regelbaar als bij de gas variant. Het regelbereik is bijvoorbeeld 23 – 31kW. Bij de plaatsing van een olie CV ketel dient er rekening gehouden te worden met de geluidsproductie. Een olie ketel maakt meer geluid dan een gas gestookte CV ketel.
3.1 Radiatoren
Voor de dimensionering van de radiatoren zie punt 2.1.
3.2 Investeringskosten bij CV op olie
Over het algemeen kan gezegd worden dat de investeringskosten voor een oliegestookte CV ongeveer even hoog zijn als een gas CV. De goedkoopste olie ketels beginnen bij €500,-. De HR varianten zijn echter een stuk duurder en beginnen bij €4500,-.
4. CV op Hout (Chaudière bois)
De derde variant CV ketel is de houtgestookte versie. Er zijn hierin nog twee hoofdvarianten te onderscheiden:
- De versie die gestookt wordt met houtblokken (bûches)
- En de versie die gestookt wordt met geperste houtkorrels (granulés), ook pellets genoemd
In de ogen van de Franse overheid is hout een vernieuwbare brandstof en daarom wordt deze vorm van verwarming gesubsidieerd.
Deze vorm van verwarming komt op één van de laagste energiekosten uit, zeker de versie die met houtblokken gestookt wordt. Daar staat echter tegenover dat het stoken natuurlijk constant handelingen vereist in de vorm van het bijvullen van de ketel en het wekelijks verwijderen van as wat vanuit het oogpunt van gemak/comfort natuurlijk een minpuntje is.
Ook op het gebied van milieuvervuiling is dit verwarmingssysteem de mindere van de gas of oliegestookte CV ketels. Hoewel de uitstoot van CO2 gassen bij houtstook niet bijdraagt aan de opwarming van de aarde omdat het de korte CO2 cyclus betreft.
4.1 Investeringskosten CV op hout
De CV op hout is niet het goedkoopste. De prijs van de ketels voor houtblokken ligt zo’n beetje rond de €2000,- terwijl de houtkorrel CV ketel een prijs heeft vanaf €6000,-
Dat wil zeggen dat de investeringskosten toch wel een stukje hoger liggen dan die van een CV op gas of olie. Maar gezien de veel lagere brandstofprijzen heeft men de hogere investeringskosten binnen enkele jaren terugverdient.
5. Houtkachels (poêle à bois), openhaarden en inserts
In tegenstelling tot de voorgaande centrale verwarmingssystemen kan ook gekozen worden voor een lokale verwarmingsbron in de vorm van een houtkachel. Een verwarmingssysteem dat door veel mensen als leuk ervaren wordt omdat het toch als een soort teruggaan naar de natuur ervaren wordt.
5.1 Openhaarden en inserts
Voorloper van de houtkachel is de openhaard, een open vuur met erboven een schoorsteenkanaal. Een open haard heeft verschillende nadelen waarvan de grootste is dat het verbrandingsrendement zeer laag is.
Dit wordt veroorzaakt door twee fenomenen. De eerste is dat een open haard de ruimte alleen kan verwarmen via warmtestraling. Alle convectie warmte bij een openhaard wordt echter de schoorsteen in gejaagd want anders zouden we in de ruimte stikken van de rook.
Gevaren van openhaarden:
- Een onvolledige verbranding door luchtgebrek (smeulend vuur met veel rookontwikkeling)
- Rookterugslag naar de kamer
- Een algemene verslechtering van de luchtkwaliteit in de woonkamer door de terugstroming van de rookgassen naar de kamer
Een open haard gebruikt, afhankelijk van de grootte, per uur ongeveer 250-900 m³ aan lucht. Dat is meestal een aantal maal de inhoud van de te verwarmen ruimte. En die lucht moet allemaal aangevuld worden met koude buitenlucht.
Voor mensen die toch het effect van een “open” haard willen is er een oplossing. Er bestaan open haarden die voorzien zijn van een zogenaamde inbouwcassette, door de Fransen algemeen insert genoemd. In feite is daarmee een gesloten inbouw houtkachel gemaakt met aan de voorzijde glazen deuren. Deze inserts kunnen een efficiëntie halen van pakweg 30-40%.
Vaak zijn de inserts voorzien van een ventilator systeem (zie afb. 8d en 9) dat lucht langs de wanden van de insert aanzuigt en deze lucht daarna de te verwarmen ruimte inblaast zodat er meer van convectiewarmte geprofiteerd kan worden. In folders worden de ventilatoren ten onrechte vaak als turbines aangeduid.
Vanwege de genoemde nadelen van de open haard is in het verleden de gesloten kachel ontwikkeld. De moderne houtkachel haalt een verbrandingsrendement van ongeveer 50% en er zijn kachels ontworpen die met houtvergassing en tweetraps verbranding wel een rendement van 70% of meer kunnen halen.
5.2 Accumulatiekachels
Er is een onderscheid te maken in typen houtkachels op basis van hun kenmerken. Er zijn de klassieke houtkachels (zie bijv. afb.6) en er zijn de zogenaamde tegelkachels. Deze laatste vorm is de laatste tijd aan een soort revival bezig.
Een tegelkachel is een geheel gesloten stenen kachel (ook geen glazen raampjes erin) die eenmalig (desnoods tweemaal) per dag gevuld en fel opgestookt wordt. De warmte die vrijkomt bij de verbranding wordt zoveel mogelijk opgeslagen in de massa van de kachel en de kachel geeft zijn warmte daarna gelijkmatig gedurende een langere tijd af aan de te verwarmen ruimte. Vandaar ook de Franse typeaanduiding poêle à accumulation of à inertie.
Het voordeel van deze manier van stoken is dat het milieu er minder onder te lijden heeft. De temperatuur in de verbrandingsruimte van een tegelkachel kan oplopen tot wel 900-1000°C waarbij door de gedeeltelijke houtvergassing een schonere verbranding plaatsvindt. Veel schoner in ieder geval dan bij de verbrandingstemperatuur van een klassieke houtkachel die niet meer dan 500-600°C haalt.
Legenda bij afb. 13
- Luchttoevoer
- Deurtje
- Kanaal voor rookgas
- Asla
- Stenen die de warmte opslaan
- Warmtestraling ==>
- Convectiewarmte
- Kortsluitklep, bij begin van het stoken openen
Ook bij gesloten houtkachels en inserts hebben we te maken met ballastlucht (extra lucht voor verbranding en schoorsteentrek), maar dat is veel minder dan bij open haarden. Men moet rekening houden met ongeveer 50m³ lucht die een kachel per uur verbruikt; vergelijk dat eens met de 250-900 m³ van een openhaard!
Het hierbij optredende warmteverlies bedraagt ongeveer 600Watt (bij -20°C buiten) welke bij de totale warmtebehoefte in een transmissieberekening (zie hier punt 2.3) opgeteld moet worden.
Vanzelfsprekend moet bij een kachel de nodige afstand van wanden en andere bouwelementen aangehouden worden. Deze is voor ieder kachel door de fabrikant aangegeven, meestal een voor niet-brandbare materialen (15 à 25cm) en rond het dubbele bij brandbare materialen. Ook de rookpijp moet een zekere afstand van andere bouwelementen hebben.
Het grote nadeel van een verwarmingsysteem op basis van een houtkachel is natuurlijk dat slechts één ruimte direct verwarmd wordt. Bij een goed geïsoleerd huis en een strategisch geplaatste kachel kan dat voldoende zijn, maar vaak zullen er, zeker in de badkamer, aanvullende maatregelen genomen moeten worden.
Ook houtkachels heb je in verschillende vermogens, vanaf zo’n 4 kW tot wel 16 kW. Met behulp van de regelschuiven kan men het vermogen van de kachel wel regelen, maar let hier op bij aanschaf van een kachel. Een te grote houtkachel moet altijd “geknepen” branden wat het milieu niet te goede komt omdat de verbranding slechter is.
Houtkachels kunnen ook op het rookkanaal van een openhaard aangesloten worden. Vaak wordt hierbij een metalen pijp in de schoorsteen geplaatst die afgestemd is op de rookpijpaansluiting van de kachel. In ieder geval moet de schoorsteen van onder afgesloten worden om het effect van ballastlucht uit te sluiten.
Voor de regels betreffende het plaatsen van een metalen schoorsteen in bestaande huizen (ook met houten plafonds) zie bijv. de website van Poujoulat.
5.3 Stooktips voor houtkachels
In Scandinavië en Zwitserland is in de laatste jaren veel onderzoek naar rendementsverbetering van houtgestookte kachels gedaan. Dit heeft ondermeer tot de ontwikkeling van de inverse stookmethode geleid, ook de Top-Down methode genoemd.
Het principe van Top-Down is:
Men stapelt onderin de dikke houtblokken in meerdere lagen, een laag kruislings op de andere, legt daarop het aanmaakblokje en bovenop een paar stukjes aanmaakhout – dus compleet andersom dan wij gewend zijn!
Het geheim blijkt daarin te schuilen dat de grote blokken langzaam opgewarmd worden waardoor deze gas afgeven dat rookvrij verbrandt. En pas weer nieuwe houtblokken erop leggen als de eerste lading compleet verbrandt is en er alleen nog gloed aanwezig is!
Tot mijn verbazing bleef ook de ruit van onze insert veel schoner. Probeert u het ook eens!
5.4 Investeringskosten houtkachel
De investeringskosten zijn zeer laag in vergelijking met CV systemen. Houtkachels zijn te verkrijgen vanaf €500,-. Ook als men kiest voor elektrische bijverwarming zijn de investeringskosten niet veel hoger dan een €1500,- tot €2000,-, er vanuit gaande dat de schoorsteen aanwezig is.
De brandstofkosten zijn voor hout natuurlijk erg laag en ook al moet men elektrisch bij verwarmen in twee of drie ruimtes, kan deze vorm van verwarming een economisch goede keus zijn.
Tegelkachels daarentegen kosten veel. In de meeste gevallen worden de “echte” tegelkachels ter plekke gebouwd en kan men ze niet los kopen. Een prijs is daarom moeilijk te geven. Er worden wel kachels te koop aangeboden onder de noemer tegelkachel maar dat zijn vaak (giet)ijzeren kachels die van zogenaamde spekstenen ornamenten zijn voorzien.
6. Elektrische verwarming
We hebben boven in dit menupunt in hoofdstuk 1 gezien dat een verwarmingssysteem gebaseerd op elektrische radiatoren de hoogste brandstofkosten met zich meebrengt. Toch kan ook deze vorm van verwarming zich in een grote aanhang in Frankrijk verheugen.
De aanleg van het systeem is namelijk simpel, lees goedkoop, de onderhoudskosten zijn nihil en er treedt bijna geen slijtage op. Daarnaast is via allerlei regelsystemen een zeer goede afstemming op de warmtevraag mogelijk en zijn de energiekosten niet heel veel hoger dan bij een CV op olie of gas.
Maar dit geldt natuurlijk alleen in Frankrijk met z’n (nog) lage (kernenergie) elektriciteitsprijzen en gunstige tarieven (heures pleines/heures creuses).
Er zijn veel verschillende typen te koop:
- Convecteur: De goedkoopste variant. Dit type is in feite niet meer dan een plaatstalen doos met een verwarmingspriraal, leverbaar in vermogens tussen 500 en 2000Watt en levert praktisch alleen convectiewarmte.
- Panneau rayonnant: Een variant die ook stralingswarmte produceert.
- Radiateur chaleur douce: Dit type elektrische radiator geeft een combinatie van convectiewarmte en stralingswarmte en bezit enige inertie; dat wil zeggen dat warmte inwendig opgeslagen wordt. Meestal gebeurt dat in een keramisch binnenwerk of in oliegevulde kolommen.
Een vierde type is een accumulator kachel (Chauffage Accumulateur). Dit type elektrische kachel is speciaal bedoeld voor als men dag- en nachtstroom tarief (heures pleines / heures creuse) heeft want deze kachel laadt zich gedurende de nachturen op om overdag de warmte aan de ruimte af te geven.
Hierdoor ontstaat natuurlijk een voordeel op de elektriciteit rekening. Deze kachels zijn alleen in de grotere vermogens leverbaar, meestal tussen de 1000Watt tot 3000Watt, maar er blijken ook modellen met 5000W en meer te bestaan.
De warmte wordt meestal in keramische stenen opgeslagen die warmtetechnisch gezien geïsoleerd in de kachel staan opgesteld. Omdat de warmte opgeslagen moet worden is er een grote massa nodig. Dat betekent dat deze verwarmingen nogal groot uitgevallen zijn en een behoorlijk gewicht hebben.
Voor elk elektra-kacheltype is een goede regeling te verkrijgen. Men kan kiezen uit lokale thermostaat functies maar ook centraal geregelde systemen die de kachels sturen via een stuurdraad (fil de pilote). Er zijn ook draadloze systemen (sans fil) te verkrijgen.
Alle kachels worden gevoed via het elektriciteitsnet en het vermogen van uw aansluiting moet daarop berekend zijn. Dat kan betekenen dat uw EDF aansluiting verzwaard moet worden. Het blad SystèmeD heeft veel praktische informatie op de website staan, zie bijvoorbeeld dit artikeltje over het plaatsen van elektrische radiatoren.
6.1 Investeringskosten voor elektrische verwarming
Als men deze elektrische verwarmingen gebruikt voor bijverwarming blijven de investeringskosten zeer beperkt:
- Simpele convector kachels: €25,- tot €50,-
- Chaleur douce typen: €125,- tot €300,-
- Accumulator type: €400,- tot €800,-
Vaste elektrische radiatoren moeten altijd via een inbouwdoos en een sortie de câble worden aangesloten. Per verwarmingsgroep mag meer dan één radiator worden aangesloten zolang het totale vermogen maar binnen de perken blijft.
Mocht men elektrische verwarming als hoofdverwarming willen gebruiken zal de investering navenant wel oplopen vanwege al het elektra-installatiewerk dat moet gebeuren (circuits specialisés, extra bedrading).
6.2 Elektrische vloerverwarming
Elektrische vloerverwarming is hier nog niet genoemd, en ook een apart hoofdstuk zou in het kader van een inleiding wat oppervlakkig blijven. Daarom liever een verwijzing naar twee publicaties:
- Een korte toelichting door de fabrikant Thermor
- Een omvangrijke documentatie van SystèmeD over elektrische verwarming
7. Warmtepompen (pompe à chaleur)
Aan het begin van dit hoofdstuk 12.1.2 heeft men kunnen zien dat het huis verwarmen met een warmtepomp tot de laagste energielasten leidt. Omdat de meeste mensen niet zo bekend zijn met deze manier van verwarmen wil ik er in dit artikel eens even bij stilstaan.
7.1 Wat is een warmtepomp
Het standaard antwoord wat op de bovenstaande vraag gegeven wordt is vaak: “een warmtepomp werkt hetzelfde als een koelkast. De pomp verplaatst warmte van de ene plek naar de ander plek.”
Dit is natuurlijk wel juist maar voor de meeste mensen blijft dit technisch geleuter en begrijpen ze nog niet wat een warmtepomp nu eigenlijk doet. Nog erger wordt het als er gezegd wordt dat de warmtepomp warmte uit koude buitenlucht van 5°C of een ander koud medium gaat halen en dat daarmee het huis verwarmd wordt.
Er zijn drie verschillende systemen te onderscheiden in warmtepompen die geschikt zijn voor het verwarmen van een huis die hieronder behandeld zullen worden. Voor de technisch geïnteresseerden is er meer informatie beschikbaar op wikipedia.
7.2 Lucht/lucht warmtepomp
Dit type warmtepomp gebruikt buitenlucht als warmtebron en zal binnen ook lucht als medium gebruiken om de warmte over te dragen aan de binnenruimte. Dit type warmtepomp kent u allemaal als airconditioning. Een airconditioning haalt warmte uit de binnenruimte en transporteert deze naar buiten toe.
De werking van de meeste airconditioning installaties kan men echter ook omdraaien (climatiseur réversible). Dat wil zeggen we halen warmte van buiten juist naar binnen.
Dit zijn betrekkelijk kleine installaties die een warmtevermogen van 2-6 kW kunnen leveren. Soms kunnen er ook twee binnenunits op aangesloten worden op één buitenunit. In principe worden deze installaties in Frankrijk verkocht als airconditioning (climatisateur) waarbij de verwarmingsmogelijkheden als secundaire mogelijkheid wel genoemd maar niet benadrukt wordt.
Belangrijk bij aanschaf:
Algemeen kan gezegd worden dat zogenaamde “inverter” modellen een hoger rendement hebben dan de traditionele modellen. “Inverter” modellen hebben een techniek aan boord waarbij de warmtepomp harder of zachter kan werken naar gelang de warmte/koude behoefte.
Ook kunnen de “inverter” modellen vaak met lagere buitentemperaturen (tot -15°C) werken dan de traditionele modellen (vaak tot -7°C).
Bedenk wel dat de buitenunit een redelijke geluidsproductie geeft door de grote ventilator die staat te draaien. Ook de binnenunit produceert geluid. Een nadeel van dit type verwarming is natuurlijk dat het alleen warme lucht produceert. Er wordt geen enkele vorm van stralingswarmte opgewekt.
Investeringskosten lucht/lucht warmtepomp
De investeringskosten voor dit type warmte pomp zijn betrekkelijk laag. De aanschaf van de warmtepomp plus appendages ligt tussen de €800,- tot €2500,- afhankelijk van uitvoering en kwaliteit.
Voor de handige knutselaar is het ook prima zelf te doen alleen dient men dan te letten op welk type men koopt. Het model moet dan wel een doe-het-zelf pakket “prêts à poser” zijn.
7.3 Lucht/water warmtepomp
Dit type warmtepomp haalt net als het hiervoor genoemde type de warmte uit de buitenlucht maar de binnenunit ontbreekt. De warmte wordt hierbij via een water circuit overgebracht. Dit watercircuit is bijvoorbeeld heel goed aansluitbaar op een vloerverwarmingssysteem.
Het is minder geschikt om aan een CV systeem met radiatoren aan te sluiten in verband met de hogere water temperaturen van een CV installatie. Een warmtepomp functioneert namelijk met het beste rendement als het temperatuurverschil tussen het primaire en het secundaire circuit zo laag mogelijk wordt gehouden, dus bij een gegeven buitenluchttemperatuur een lage temperatuur in het secundaire circuit, bijvoorbeeld 30-35°C.
Dit type warmtepomp is ontwikkeld specifiek voor verwarmen van complete woonhuizen en is daarom ook leverbaar in grotere vermogens vanaf 6kW tot wel 25kW warmtetechnisch gesproken. Elektrisch vermogen is ongeveer één derde hiervan. De aanleg van het systeem kan eigenlijk alleen door een gespecialiseerde installateur verzorgd worden.
Investeringskosten lucht/water warmtepomp
De investeringskosten zijn behoorlijk hoger dan bij de lucht/lucht warmtepompen:
- Aanschafkosten warmtepomp: €4000,- tot €8000,-
- Een van de grond af opgebouwde installatie: €15.000,- tot €20.000,-
- Mogelijk subsidie (crédit d’impôts) van 50% op aanschafkosten
7.4 Water/water warmtepomp
Een geheel ander type warmtepomp is de water/water warmtepomp. Deze haalt de warmte niet uit de buitenlucht maar uit de grond, de zogenaamde geothermische warmtepomp. De warmte aan de grond ontrekken kan op twee manieren:
- Een diepe verticale put van wel 50-100 meter diepte waarin een warmte wisselaar wordt neergelaten
- De horizontale warmtewisselaar die op een dipte van 1,5 tot 2,5m in de tuin ingegraven wordt
Deze typen van warmtepompen hebben het beste rendement over het gehele jaar gezien omdat de aanvoer temperatuur van de aardwarmte hoger en praktisch constant is in tegenstelling tot de lucht/lucht en lucht/water warmtepompen die afhankelijk zijn van de lager liggende en sterk wisselende temperatuur van de buitenlucht.
Ook deze systemen zijn het meest geschikt voor vloer en/of wandverwarmingsystemen met een zo laag mogelijke secundaire temperatuur van 30/35°C. Hoewel er ook (minder efficiënte) systemen zijn waarbij met hogere temperaturen en normale radiatoren gewerkt kan worden.
Investeringskosten water/water warmtepomp
In algemene termen kan gezegd worden dat de installatie meer kost dan de lucht/water warmtepomp. De basisunit zal in aanschaf ongeveer evenveel kosten maar de aardwarmtewisselaar moet ook aangelegd worden. Dat vergt of de boring van een put of het afgraven van een gedeelte van de tuin.
Reken op een totale investering van €20.000,- tot €30.000,-. Ook hierbij is het mogelijk om 50% subsidie te krijgen.
‘Rendement’ van een verwarmingssysteem met warmtepomp
Bij een warmtepomp werd vaak van een rendement gesproken, dus de verhouding afgegeven energie tot verbruikte energie. Maar omdat dit steeds meer dan 100% zou zijn is nu het gebruikelijk van een Coëfficient of Performance (COP) te spreken, die normaal tussen 1 en 5 ligt.
De COP is sterk afhankelijk van het temperatuurtraject, het verschil tussen de temperatuur van de warmtebron (bijv. het grondwater) en die van het warmteverbruik (bijv. de watertemperatuur van de vloerverwarming), en veel minder van de technische efficiëntie van de pomp zelf.
Kernzin: Het komt erop neer dat voor een hoge COP, en dus voor lage stookkosten, de temperatuur van de vloeistof die uit de bodem wordt opgepompt zo hoog mogelijk moet zijn en dat de temperatuur van het water waarmee het huis verwarmd wordt zo laag mogelijk moet zijn.
7.5 Meer info: warmtepompen en houtkachels
SystèmeD heeft in januari 2017 een goede samenvatting over alle aspecten van warmtepompen (PAC = Pompe à Chaleur) gepubliceerd. En uiteraard ook wat praktische tips voor de houtkachel.
Op de website van Cdeco in september 2019 een overzicht van de verschillende soorten houtkachels.
8. Infraroodverwarming (chauffage infrarouge)
Een relatief nieuwe vorm van elektrische verwarming die steeds populairder wordt in Frankrijk is infraroodverwarming. In tegenstelling tot traditionele elektrische kachels die de lucht verwarmen, verwarmt infraroodverwarming direct objecten en personen door middel van infraroodstraling.
8.1 Hoe werkt infraroodverwarming?
Infraroodverwarming werkt volgens hetzelfde principe als de zon. De panelen zenden infraroodstralen uit die objecten, wanden, vloeren en personen direct verwarmen. Deze objecten geven vervolgens de warmte geleidelijk af aan de omgeving. Dit zorgt voor een aangename stralingswarmte zonder dat er eerst lucht verwarmd hoeft te worden.
Voordelen van infraroodverwarming:
- Energiezuinig: directe warmteoverdracht, geen energieverlies door luchtverwarming
- Gezond binnenklimaat: geen luchtcirculatie, dus minder stofophoping
- Snelle opwarming: onmiddellijke warmte wanneer ingeschakeld
- Geen onderhoud: geen bewegende delen of filters
- Stille werking: geen ventilatoren of pompen
- Lange levensduur: tot 30 jaar bij kwaliteitsproducten
8.2 Typen infraroodverwarming
Er zijn verschillende soorten infraroodverwarmingen beschikbaar in Frankrijk:
- Infraroodpanelen: platte panelen voor wand- of plafondmontage
- Infraroodspiegels: combinatie van spiegel en verwarming voor badkamers
- Infrarood schilderijen: decoratieve panelen die niet opvallen
- Carbon-infrarood: met carbonvezels voor extra efficiëntie
- Keramische infrarood: met keramische elementen voor langere warmteafgifte
8.3 Toepassingen
Infraroodverwarming is bijzonder geschikt voor:
- Badkamers (vochtbestendig)
- Slaapkamers (geen luchtbeweging)
- Kantoorruimtes (gericht verwarmen)
- Bijverwarming van specifieke zones
- Huizen met hoge plafonds
- Slecht geïsoleerde ruimtes (directe verwarming)
Aandachtspunten:
Infraroodverwarming is minder geschikt als hoofdverwarming voor grote, open ruimtes. Het werkt het beste in kleinere, afgebakende ruimtes of als gerichte verwarming.
8.4 Energieverbruik en kosten
Hoewel infraroodverwarming elektrisch is, kan het energiezuiniger zijn dan traditionele elektrische verwarming, omdat:
- Er is geen energieverlies door het verwarmen van lucht
- De thermostaatinstelling 2-3°C lager kan zijn voor hetzelfde comfort
- Er geen opwarmtijd nodig is
- Gerichte verwarming mogelijk is (alleen waar nodig)
Typisch energieverbruik:
Een infraroodpaneel van 600W kan een ruimte van 8-12m² verwarmen, vergelijkbaar met een traditionele elektrische kachel van 1000W door de efficiëntere warmteoverdracht.
8.5 Regeling en smart home-integratie
Moderne infraroodsystemen kunnen uitgerust worden met:
- Programmeerbare thermostaten
- WiFi-bediening via smartphone
- Bewegingssensoren voor automatische bediening
- Integratie in smart home systemen
- Timer functies voor optimaal energiegebruik
8.6 Investeringskosten infraroodverwarming
De investeringskosten voor infraroodverwarming:
- Basis infraroodpanelen: €200 – €500 per paneel
- Premium panelen met decoratie: €400 – €800 per paneel
- Infraroodspiegels: €300 – €600 per stuk
- Thermostaten en regelapparatuur: €50 – €200 per ruimte
- Installatie (indien professioneel): €50 – €100 per paneel
Voor een gemiddelde woning: €2000 – €5000 totaal, afhankelijk van het aantal te verwarmen ruimtes.
Voordeel in Frankrijk:
Omdat infraroodverwarming als elektrische verwarming wordt geclassificeerd, profiteert het van de relatief lage elektriciteitsprijzen in Frankrijk. Bij gebruik van het heures creuses-tarief kunnen de bedrijfskosten verder verlaagd worden door slimme programmering.
Samenvatting en conclusies
Overzicht van alle verwarmingsvormen in Frankrijk
Deze uitgebreide gids behandelt alle belangrijke verwarmingssystemen die beschikbaar zijn in Frankrijk:
| Verwarmingssysteem | Energiekosten | Investeringskosten | Comfort | Onderhoud |
|---|---|---|---|---|
| Houtkachel | Zeer laag | €500 – €2.000 | Lokaal, gezellig | Handmatig stoken |
| Warmtepomp | Zeer laag | €800 – €30.000 | Hoog comfort | Minimaal |
| CV op aardgas | Laag (stad) | €5.500 – €8.000 | Hoog comfort | Jaarlijks |
| CV op olie | Gemiddeld | €5.500 – €8.000 | Hoog comfort | Jaarlijks |
| CV op hout | Zeer laag | €2.000 – €6.000 | Gemiddeld | Meer onderhoud |
| Infraroodverwarming | Gemiddeld | €2.000 – €5.000 | Lokaal excellent | Geen |
| Elektrisch traditioneel | Hoog | €25 – €800 | Goed regelbaar | Minimaal |
| CV op propaan | Hoog | €5.500 – €8.000 | Hoog comfort | Jaarlijks |
Belangrijke overwegingen bij de keuze
Voor platteland (geen aardgas):
- Meest economisch: houtkachel + elektrische bijverwarming
- Beste comfort: warmtepomp (lucht/water of geothermisch)
- Traditioneel: CV op olie
Voor steden (met aardgas):
- Bewezen technologie: CV op aardgas met HR-ketel
- Duurzaam: warmtepomp in combinatie met vloerverwarming
- Bijverwarming: houtkachel voor gezelligheid
Subsidies en fiscale voordelen:
- HR-ketels: Crédit d’impôts mogelijk
- Warmtepompen: tot 50% subsidie
- Houtgestookte systemen: Vernieuwbare energie-stimulering
Praktische tips
- Laat altijd een professionele installateur een offerte maken
- Zorg voor voldoende isolatie voordat u investeert in verwarming
- Overweeg combinatiesystemen voor optimaal comfort en efficiëntie
- Check lokale regelgeving voor schoorstenen en gasaansluitingen
- Vergeet niet de kosten van eventuele elektrische aanpassingen
Historische voetnoot
(C.v.Klösterlein)
Warmtepompen dringen weliswaar pas de laatste tien of twintig jaar de markt op, maar zij bestaan al langer. Lord Kelvin (ja, die naar wie de graden Kelvin genoemd zijn) beschreef reeds 1852 warmtepompen voor het verwarmen en koelen als een van de toepassingen van zijn inverted thermal engine, de omgekeerde warmtekrachtmachine.
De eerste centrale verwarming met een warmtepomp werd in 1938 in het stadhuis van Zürich geïnstalleerd; men gebruikte als warmtebron het riviertje de Limmat. Zwitserland, van nature arm aan fossiele energie maar gezegend met hydro-elektriciteit, is nog steeds toonaangevend op het gebied van warmtepompen.
Comments are closed.
[…] warmteverliezen en hun berekening 2. keuze van een verwarmingsysteem 3. aanleg van een […]