Zestigste aflevering mei 2011

Mots-clefs pour le cœur des Français

De taal van de Franse gezelligheid

‘Touche pas à mon pote!’ (‘Kom niet aan mijn vriend!’) is de nu welbekende kreet van de antiracisten in hun campagne voor de Fransen van – vooral – (noord)-Afrikaanse afkomst. Door de keuze voor familiaire taal voel je meteen dat ook zij deel zijn van onze familie.

• ‘un pote’ is dus ‘un copain’, een vriend, maar er bestaat geen ‘potesse’, terwijl er wel ‘une copine’ bestaat. ‘Mon copain’ (ou ‘ma copine’) kan trouwens – net als ‘mijn vriend’ in het Nederlands – zowel op een relatie van vriendschap duiden als op een liefdesrelatie. ‘Salut les copains!’ was in de tijd wanneer Johnny Hallyday nog ‘l’idole des jeunes’ was – zo ongeveer een eeuw geleden – de naam van een erg bekende muziekuitzending voor jongeren.

• ‘un mec’ of ‘une nana’ zijn in studententaal respectievelijk een jongen of een meisje. ‘Un type’, ‘un gars’ (voor ‘jongen’) zijn nu ‘embourgeoisés’ en worden tegenwoordig ook in normale taal gebruikt.

• Jamais, oh grand jamais – nooit, dus – zullen wij ‘entre nous’ over ‘les enfants’ spreken, maar altijd over ‘les gosses’, ‘les gamins’ of, om in één woord de krioelerende kindermassa te vatten, ‘la marmaille’.

• ‘Mon frère’ wordt aan de keukentafel ‘mon frangin’ (en ‘ma soeur’: ‘ma frangine’) terwijl de in de – niet zo verfijnde – grappen altijd als een huisdraak uitgemaakte schoonmoeder (‘belle-mère’) de ‘belle-doche’ wordt.

• Aparte vermelding voor ‘môme’ (‘kind’) – een woord dat befaamd werd met ‘la Môme Piaf’, en dat dus liefkozend voor een jonge geliefde gebruikt wordt: zie ‘Ma môme’, een van de mooiste Chansons van Jean Ferrat.