Achtenveertigste aflevering mei 2010
Mots-clefs au cœur des français:
De taal van de Franse gezelligheid
À la bouffe!: enkele sleutelwoorden en uitdrukkingen rond het meest populaire tijdverdrijf onder de Fransen, entre nous tafelen met familie of vrienden.
• La bouffe: sinds de film La grande Bouffe kent haast iedere Nederlander het woord wel. Het afgeleide werkwoord bouffer wordt ook veelvuldig gebruikt (On va bouffer au resto?). De befaamde filmtitel is overigens een variatie op On se fait une petite bouffe? (Eten wij iets simpels samen?). Om de sfeer ongedwongen te maken wordt er vaak À la bouffe! geclaironeerd in plaats van het keurige À table!…
• Flotte ou pinard? (eau ou vin). De wijn is sinds de vroege Middeleeuwen de Franse dorstlessende vloeistof bij uitstek. Water was vaak niet te vertrouwen en de krachtwerkers hadden naast krachtvoer ook krachtdrank nodig. Mijn vader vertelde me onlangs dat hij in de jaren ’50 een vrachtautochauffeur kende die 5 liter wijn per dag consumeerde. De baas vond het prima (het was meer regel dan uitzondering) maar de docteur niet: hij vond dat drie liter wel genoeg moest zijn…
• Un bon gueuleton… In dit geval geen link met de andere – wat grove – gebruiken van het woord gueule (Ferme ta gueule!: Bek dicht! Se faire engueuler: zich voor rot laten schelden; gueuler: crier), maar heel simpel: Een lekkere – overvloedige – maaltijd: Ce soir, on se fait un bon gueuleton!
• …ou un morceau sur le pouce? Sur le pouce illustreert het gebaar van de paysan of de ouvrier die tussen mes en duim (= pouce) een stuk kaas, brood, of sauciflard (de saucisson, onmisbare onderdeel van de Franse pique-nique) naar zijn mond brengt. Het gaat dus over eenvoudig en meestal in de buitenlucht iets eten.
• In ieder geval à la bonne franquette! Deze uitdrukking (Chez nous, c’est à la bonne franquette!) is geen hommage aan een aan een voortreffelijke cuisinière die Franquette zou geheten hebben, maar komt van franc, wat onder andere direct, zonder poespas betekent. Entre nous, dus…
