Hout olien – lijnzaad en tung olie

De vorige eigenaar van mijn huis is een timmerman. Met een voorkeur voor het behandelen hout met olie in plaats van lak of vernis. Kasten, deuren, aanrechtblad, luiken, kozijnen, alles is ge-olied. Wat ik van de vorige eigenaar meekreeg was dat ie “danish oil” gebruikte. Ik heb dus maar een beetje gestudeerd op het olien van hout.

“Danish oil” blijkt niet erg specifiek te zijn. Het kan een wat de Engelsen noemen “wiping varnish” zijn, gewoon een verdunde vernis, of “iets” met lijnzaadolie, of tung-olie. Nou is een lak of vernis een in een oplosmiddel opgelost mengsel van harsen en olien, al dan niet synthetisch, dat al naar gelang de samenstelling meer of minder vlug uithardt door oxydatie door zuurstof uit de lucht en polymerisatie. Ouderwetse verf was vaak gemaakt met lijnzaadolie, dat ook uithardt tot een beschermende laag. Stiopverf en linoleum zijn verwant, en olieverf voor schilderijen is nog steeds van lijnzaadolie gemaakt.

In China heeft men al duizenden jaren “tung” olie, de olie van een noot van een boom, die net als lijnzaadolie uithardt tot een mooi glimmende beschermlaag, mits goed aangebracht.

Het lijkt erop dat “danish oil” in het algemeen een met oplosmiddel verdunde BLO is – “boiled linseed oil”, een bewerkte lijnzaadolie, die door toevoeging van bepaalde stoffen snel uithardt (24 uur/dagen i.p.v. weken voor onbehandelde lijnzaadolie.)

Tung olie geeft een vergelijkbaar resultaat als lijnzaadolie, al zeggen sommigen dat het een “mooiere” afwerking geeft, beter waterbestendig is, en minder aanleiding tot schimmelvorming. Met tung-olie moet je weer wel méér en dunnere laagjes aanbrengen.

Dat lijkt nog het grootste nadeel van olien i.p.v lakken: het drogen en uitharden duurt langer, en je moet meer laagjes aanbrengen. En, na aanbrengen de overtollige olie er weer af vegen met een doek. (Uitkijken met doeken met dit soort olien: ze harden uit aan de lucht en worden dan warm. Een prop lappen met tung of lijnzaadolie kan broeien en zelfs vlam vatten.)

Wat ga ik doen met mijn hout? Ik heb in de lokale brico dit spul gevonden: Xylazel Tung Oil Huile pour Teck – tung olie in een oplosmiddel, bedoeld voor teak. Nou is tung tung, dus… Ik heb een nieuwe dennenhouten deur eerst een paar keer behandeld met dit spul, en dat geeft al een netjes resultaat. Maar nog niet erg “lak” achtig.

Op diverse plekken lees ik van mensen dat ze hun eigen mengsels maken van BLO, tung, en oplosmiddel. Vervolgens heb ik een blik pure BLO gekocht (boiled linseed oil), en die deur met een half-half “xylazel” en BLO verder bewerkt. Dat geeft wel degelijk een glimmend oppervlak. Ik heb het wat te dik aangebracht, en niet erg goed afgeveegd, dat levert een paar dagen een wat plakkerige deur op. Uiteindelijk komt het wel goed.

BLO is makkelijk verkrijgbaar, en niet duur (10 euro per liter). Tung-olie is lastiger, en het is duurder (20 euro per liter). Ik heb ’t via internet moeten bestellen.

Je moet nieuw hout eerst behandelen met een mengsel van olie in een oplosmiddel. Ik ga nu verder met het “xylazel” als dat “oplosmiddel”, met telkens een groter volume tung-olie, en als laatste een laagje pure tung-olie.

Als je hout met olie hebt behandeld kan je niet verder met lak, tenzij je de geoliede laag er helemaal afschuurt, en speciale primers gebruikt. Daar heb ik verder niet veel over kunnen vinden, dus ik ga verder met olie.

Het aardige van oliën is dat je niet heel erg hoeft te schuren voor een nieuw laagje. Liever niet zelfs. Gewoon een nieuw laagje aanbrengen, uitwrijven met een doek, en klaar. (Naar verluidt.)

Doet een van u aan het olien van hout?

JS