- Werken in Frankrijk
- Solliciteren in Frankrijk of als zelfstandige aan de slag
- De Franse arbeidsongeschiktheid
- Werken en ziek thuis blijven
Werken in Frankrijk
De werkloosheid is nog steeds hoog in Frankrijk (iets boven de 9% najaar 2012), zodat het niet gemakkelijk zal zijn om zomaar ‘een baantje’ te vinden. Wel is er een tekort aan werkers in de dienstverlening, vooral in de horeca. Ook op verpleegkundig gebied zijn er nog voldoende banen te krijgen, ook voor buitenlanders. De arbeidsbureaus in Frankrijk kunnen wellicht iets betekenen; men kan zich in elk geval laten inschrijven bij een vestiging van de Pôle d’Emploi. Ook is er een grote zoekmachine naar banen.
EU-onderdanen hebben geen verblijfsvergunning meer nodig als zij in Frankrijk gaan wonen of werken. Wie een zelfstandig beroep uitoefent (dat geldt niet voor artsen, advocaten, kunstenaars en dergelijken), moet desgevraagd aantonen dat hij of zij in het eigen onderhoud kan voorzien en beschikt over een ziektekostenverzekering.
Banen bij de Franse overheid zijn in principe niet weggelegd voor niet-Fransen. Vragen en antwoorden over de meest uiteenlopende zaken staan op de website Service-Public. In het Frans, dat wel. Ondernemende Nederlanders die klaar zijn met de verbouwing van het Franse onderkomen en zich afvragen ‘wat nu?’, kunnen denken aan het opzetten van een eigen bedrijf(je) en kunnen daarbij de hulp inroepen van een aantal raadgevende instanties. Zo is er de EGEE, Entente des Générations pour l’Emploi et l’Entreprise. In elke regio en elk departement zijn afdelingen van deze organisatie gevestigd, die starters adviseren bij het opzetten van een eigen bedrijf, daadwerkelijk kunnen meedoen met de voorbereiding en ook financieringsmogelijkheden kunnen aanreiken.
Franse werknemers zijn niet lui, maar houden niet van hun directies
Franse werknemers zijn vergeleken met hun Britse, Amerikaanse en Duitse collega’s erg ontevreden over de steun die ze krijgen van hun managers. Toch wordt in een rapport van het World Economic Forum beweerd dat Fransen een betere werkethiek hebben dan Britten, Amerikanen en Nederlanders. De reden dat hun input niet leidt tot een even sterke output is dat de ondersteuning van Franse managers te wensen overlaat.
Fransen zijn dan ook doorgaans weinig enthousiast over hun bedrijf. Hielden in 2005 nog 79% van de Franse werknemers van hun bedrijf, dat cijfer is nu gedaald tot 64%. De vorige president Nicolas Sarkozy meende nog dat de Franse bevolking zich moet spiegelen aan Duitsland en harder moet gaan werken.
Franse managers worden te snel geparachuteerd in de top van de bedrijven, hebben een te grote afstand tot de werkvloer en houden nauwelijks voeling met de concrete, dagelijkse taken in een onderneming. Een groot deel van de Franse directeuren is afgestudeerd aan een ‘Grande Ecole’, zoals de befaamde Polytechnique. Daar wordt hun een zeer theoretische blik op management voorgeschoteld. Zaken als medewerkers motiveren en een hechte teamgeest smeden, zijn minder belangrijk. Door deze academische achtergrond komen Franse managers autoritair over. Ook in Franse familiebedrijven maken niet-familieleden nauwelijks kans om tot het management toe te treden.
Franse werknemers zijn niet luier dan andere werknemers in vergelijkbare Europese landen, maar zij worden slecht geleid. Het carrière maken of het opklimmen naar functies op directieniveau is zelfs voor competente werknemers moeilijk. De belangrijkste posten zijn weggelegd voor de theoretici van de grandes écoles. En dat motiveert niet echt. Bovendien houden de geparachuteerden nog een strikte hiërarchie in stand, beslissingen worden aan de top genomen, voorstellen van de werkvloer bereiken de directiekamers moeilijk. Twee van de vijf Franse werknemers koesteren een negatief beeld over hun leiders, minder dat een derde onderhoudt vriendschappelijke betrekkingen met directeuren. Dat is tweederde in Amerika, Engeland en Duitsland. ‘De Fransen vinden een grote bevrediging in hun werk, maar zijn ten diepste ontevreden over de manier waarop hun ondernemingen functioneren, stelt The Economist vast. Het Britse weekblad ziet echter in bedrijven als Danone en Alcatel voorbeelden van Franse ondernemingen die hun managementstijl duidelijk aan het moderniseren zijn en meer de Angelsaksische stijl van leidinggeven beginnen toe te passen.
Solliciteren in Frankrijk of als zelfstandige aan de slag
Het doen van open sollicitaties is niet ongewoon, maar een echte sollicitatiebrief behoort tot de gebruikelijke procedure. Bij voorkeur is de korte brief met de hand geschreven en vermeldt vooral zaken als genoten opleiding en opgedane ervaring. Een CV (curriculum vitae) bestaat vooral uit het netjes opsommen van de levensloop, waarbij wordt begonnen met de laatste baan of functie.
De Nederlandse instelling UWV WERKbedrijf heeft de sollicitatieprocedures in Frankrijk onderzocht en komt daarbij tot enkele nuttige tips: ‘Benadruk uw talenkennis, de Fransen beheersen zelden één of meer talen. Pas afgestudeerden moeten hun stages onder ‘werkervaring’ vermelden. Hebt u minder dan vier jaar werkervaring, dan moet u uw stages vermelden. Een Franse werkgever zal bepaalde Nederlandse termen niet begrijpen. Dat geldt voor opleidingen (bijvoorbeeld ‘havo’) en voor functies. In Frankrijk kan de functie ‘officemanager’ bijvoorbeeld uit andere werkzaamheden bestaan dan in Nederland. Het is daarom belangrijk om de inhoud van de opleiding en werkervaring te beschrijven. Probeer waar mogelijk ook een vergelijkbare benaming voor de opleidingen en functies te vinden.
‘Bij sollicitaties via internet wordt vaak een elektronische levensloop (ECV) toegevoegd. Een gewoon CV bestaat uit een korte opsomming van gegevens. In het ECV kunt u de gegevens uitgebreider omschrijven. Bijvoorbeeld uw eigenschappen en de persoonlijke doelen die u wilt bereiken. In Frankrijk schrijven steeds meer mensen een projet professionnel. Dat is een beschrijving van de carrière die u wilt maken. Het bevat informatie over de functie die u wilt, de verantwoordelijkheid die u wilt dragen en het gewenste salarisniveau. Ook beschrijft het de bedrijfstak en het type onderneming waarin u wilt werken. Hoe preciezer de werkzaamheden worden omschreven, hoe beter. Een projet professionnel vervangt het CV niet, maar voegt extra informatie toe aan uw sollicitatie. Het is ook een goede manier om uw eigen wensen en kwaliteiten op een rij te zetten.’
Er is een website waarop de gemiddelde Franse salarissen zijn te vinden.
Hieronder een voorbeeldbrief van een sollicitatie en een eenvoudig CV (met dank aan werk.nl).
| Carole de Vries 27, rue Victor Hugo Direction du personnel des magasins parisiens 92400 Courbevoie Marks et Spencer Tél. 01.00.00.00. Portable 06.00.00.00.00. Courbevoie, le 2 avril 2013 Madame, Marks et Spencer connaît actuellement une expansion importante qui vous amène à ouvrir de nombreux magasins dans toute l’Europe. Or, mon objectif professionnel estd’intégrer un service export, en priorité dans un pays anglo-saxon. Mes atouts sont ma formation en commerce international et mes nombreux séjours àl’étranger notamment en Grande-Bretagne où j’ai résidé pendant deux mois en tant quefille au pair.Dans le cadre de mon stage de fin d’études, j’ai, de plus, été régulièrementamenée à pratiquer un anglais commercial.Mon dynamisme et mon envie de réussir dans le métier de l’import-export et plus particulièrement dans le secteur de la distribution m’amènent à poser ma candidature dans votre entreprise.Persuadée qu’une lettre ne peut révéler totalement ma personnalité et mes compétences,je souhaite vous rencontrer afin de vous convaincre de ma motivation. Dans cette attente, je vous prie d’agréer, madame, mes sincères salutations. Carole de Vries |
En een voorbeeld van een CV, zoals de Fransen dat graag zien.
| Carole de Vries 27, rue Victor Hugo 92400 Courbevoinée le 10 mars 1980 tél. 01 01 01 01 01 célibataire mail: clemoute.orientation@donotexist.com Titulaire du permis B VENDEUSE QUALIFIEE Etudes 1998-2000 BTS Action Commerciale Lycée Cyberprofs, 78000 Versailles 1998 Baccalauréat série ES, mention Bien Stages Juin-septembre 1999 Conseillère de clientèle Juillet-août 1998 Caissière Langues: Anglais courant, notions d’italien Maîtrise des logiciels bureautiques (Word, Excel, Powerpoint) Connaissance de l’internet Entraîneuse de l’équipe municipale de Hand ball de Versailles Premier prix de Conservatoire de triangle, 1990 |
Naast de algemene vormen van bedrijfsvoeringen is er nog een aantal die in het bijzonder zijn gericht op de eenpitters in de creatieve beroepen (webdesigners, vertalers, tekstschrijvers en anderen). Zo is er het fenomeen van de portage salarial, waarin ondernemingen de administratie en afdracht van sociale belastingen en premies voor hun rekening nemen. Daarmee kan de vrije beroeper zich concentreren op het werk zelf en ontvangt hij zijn ‘salaris’ maandelijks. De figuur houdt het midden tussen de onafhankelijke werker en iemand in loondienst. Je bepaalt je eigen werktijden en maandelijks stuur je een overzicht van de verrichte werkzaamheden. Ondertussen ben je verzekerd tegen ziektekosten, ongevallen, bedrijfsrisico’s en arbeidsongeschiktheid. Het is zelfs mogelijk om bij een behoorlijk arbeidsverleden een beroep te doen op de werkloosheidskassen.
Bij een portage salarial heeft de werker een contract met een klant en ook nog een overeenkomst met een onderneming portage salarial, die op zijn beurt ook een contract met de klant van de werker heeft. Het portagebedrijf beheert de administratie en zorgt voor de facturering aan de klant van de werker. Na het inhouden van de sociale lasten en premies en, niet te vergeten de vaak pittige vergoeding van gemiddeld 10% van de omzet, ontvangt de werker maandelijks zijn of haar ‘salaris’. De voordelen van deze manier van werken boven het werken binnen een micro-entreprise of het oprichten van een entreprise individuelle zijn dat er geen pietepeuterige boekhoudregeltjes moeten worden nageleefd, er geen oprichtingskosten zijn en geen minimumafdracht van sociale premies. En als het niet bevalt met zo’n instelling portage salarial, stop je er gewoon mee en ga je alleen verder met de klanten. Nadeel van het systeem zijn de totale hoge kosten: fee voor de onderneming portage salarial, betaling van werkgever- en werknemerspremies. Van de omzet houd je ongeveer 50% over, waarover dan nog afzonderlijk inkomstenbelasting moet worden betaald. Een moeilijkheid is verder nog de weigerachtigheid van de Assedic, een organisatie die de werklozenuitkeringen verzorgt. Zij erkent de bij een portagebedrijf gewerkte uren niet als arbeid. Wel is 6,4% werkloosheidspremie betaald. De Pôle emploi wil wel uitkeren als de werker vóór zijn samenwerking met portage salarial al werkloos was en een uitkering ontving.
Naast de portage salarial kunnen onafhankelijke en zelfstandige werkers samenwerken met de CAE‘s (Coopérative d’Activités et d’emploi.) Deze coöperaties werken veelal met oud-leidinggevenden uit het bedrijfsleven en adviseren de onafhankelijke werkers. Men kan een project aanmelden en bij goedkeuring ervan ontvangt de ondernemer advies en bijstand en worden ook de premiebetalingen geregeld en de administratie uit handen genomen. Het gaat hier niet alleen om dienstverleners, maar om alle vormen van activiteiten, zoals winkels maar ook fabricage. Daarvoor bestaat weer een andere instelling, de SCOP (Société coopérative de production). Dat is een commerciële vennootschap waarbij de medewerkers samen de meerderheid van de aandelen bezitten.
Voor kleine ondernemingen (met minder dan vijf personeelsleden) is een eenvoudige loonadministratie te voeren door middel van de chèque emploi Très Petites Entreprises. Via inschrijving bij het Centre national du chèque emploi TPE ontvangt de werkgever een chequeboekje, waarmee hij zijn personeel kan betalen en zich verder geen zorgen hoeft te maken over de inhoudingen van de sociale belastingen (ruim 42% voor de werkgever en ruim 23% ten laste van de werknemer). De werknemer ontvangt automatisch een afschrift van het salaris en krijgt ook de jaarlijkse opgave voor de belastingen.
De Franse arbeidsongeschiktheid
Er bestaan, anders dan in Nederland bij de WAO, nogal verschillende vormen van voorzieningen tegen arbeidsongeschiktheid. Werknemers die langdurig ziek worden, krijgen drie jaar lang een uitkering van de Sécurité sociale als het laatste kwartaal voorafgaande aan de ziekte ten minste 200 uren is gewerkt bij ziekteperioden van ten minste een halfjaar of 800 uren over het voorafgaande jaar.
De werknemers ontvangen dan een dagvergoeding (indemnité journalière – IJ) van de helft van het gemiddelde salaris (gerekend over de laatste drie maanden). Het maximum is een IJ van € 41,38 (1,8 maal het minimumloon, de smic). Na die drie jaar krijgt men een invaliditeitspensioen (pension d’invalidité) als de arbeidsongeschiktheid is vastgesteld op twee derden. De uitkering bedraagt dan 30% van het gemiddelde jaarsalaris over de afgelopen tien beste jaren in het geval van gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid en 50% bij een volledige. De meeste werkgevers vullen die vergoedingen aan, zodat in de praktijk 90 tot 100% van het salaris wordt ontvangen. Wie bij kleine ondernemingen werkt, doet er goed aan een individuele verzekering (assurance de prévoyance) af te sluiten.
Onafhankelijke beroepsbeoefenaren kunnen aanspraak maken op dagvergoedingen waarop zij recht hebben dankzij de verplichte ziektekostenverzekering; deze zijn te vergelijken met die van werknemers. Men moet dan wel ten minste een jaar verzekerd zijn bij de URSSAF of RSI. Artisans (aannemers, timmerlieden en ander ambachtsvolk) die geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt worden, ontvangen een uitkering van 50% over het gemiddelde inkomen van de voorafgaande drie jaar en daarna 30%. Winkeliers ontvangen bij volledige arbeidsongeschiktheid een uitkering van 50% en bij gedeeltelijke 30%.
Je komt in aanmerking voor een Franse pensioenuitkering als je ten minste 20 kwartalen ofte wel gedurende 5 jaar premie hebt betaald. Dat hoeven niet aaneengesloten jaren te zijn. Indien je minder dan 20 kwartalen bent ingeschreven geweest, moet je rekening houden met de mogelijkheid je niets zult ontvangen.
Werken en ziek thuis blijven
Op het moment dat iemand die werkt ziek wordt, moet hij of zij binnen 48 uur een ziekmeldingsbriefje (arrêt de travail) bij de huisarts of specialist halen. Deze vermeldt de data van ziekte en verwacht herstel. De zieke moet tegen negen en elf uur en tussen twee en vier uur thuis zijn om controle mogeliljk te maken, zondagen en feestdagen ook. Alleen om medisch onderzoek te ondergaan mag hij tijdens de genoemde uren het huis verlaten.
De huisarts kan bij langdurig zieken en bij aandoeningen als depressie, een uitzondering toestaan en dit melden aan de CPAM. Wie niet thuis is als de controlearts komt, loopt kans een deel of de gehele uitkering te verliezen. Duurt het verzuim langer, dan wordt de zieke na ongeveer drie maanden door de controlearts (médecin-conseil) van de Sécurité sociale opgeroepen en deze bepaalt de hersteldatum, al of niet in overleg met de bedrijfsarts en/of huisarts. Het recht op uitkering is gelimiteerd en is afhankelijk van het arbeidsverleden. De eerste drie dagen worden nooit uitbetaald. Iemand die een vaste aanstelling heeft, kan wel volledig worden betaald, minus weer die eerste drie dagen. De grotere bedrijven hebben daarvoor een verzekering afgesloten. Werknemers vallen verplicht onder de bedrijfsgezondheidszorg, uitgevoerd door services de santé au travail. Afhankelijk van hun risico’s zien zij na de aanstellingskeuring de bedrijfsarts een keer per jaar of per twee jaar. De bedrijfsarts heeft géén rol in de beoordeling van de rechtmatigheid van het verzuim. De kosten voor bedrijfsgezondheidszorg komen geheel voor rekening van de werkgevers.
Controles door werkgevers op ziekteverzuim zijn sinds 2010 uitgebreid. Deze contre-visites patronales mogen na een week worden afgelegd door controle-artsen van buiten de onderneming. De komst valt normaal gesproken binnen de verplichte periodes van thuisblijven. In deze perioden mag niets worden uitgevoerd, noch betaald noch onbetaald. Wie vrijgesteld is van deze verplichting moet wel melden op welke tijdstippen hij of zij thuis is. De Assurance maladie (de Sécu) moet het advies van deze controlerende geneesheer respecteren.
Alle keuringen, met uitzondering van de keuringen tijdens ziekteverzuim, dienen afgesloten te worden met een fiche d’aptitude, een geschiktheidsverklaring. Men kan ‘geschikt’ zijn, ‘geschikt onder voorwaarden’, ‘geschikt na werkplekaanpassing’, ’tijdelijk ongeschikt’ of ‘definitief ongeschikt’. Als een werknemer ‘ongeschikt’ wordt verklaard, dient de werkgever vervangende taken te zoeken. Zijn deze er niet, dan volgt ontslag, waarbij de werknemer recht heeft op een korte uitkering en vervolgens een werkloosheidsuitkering.
