Jos, ook ik ben niet voor of tegen Macron. En afwachten is alles wat je als klootjesvolk kunt doen. Wel ben ik enthousiast over Macron: over zijn energie, zijn voortvarendheid en zijn daadkracht. Wat Frankrijk, Duitsland en de EU betreft zie ik het anders. De EU is onvermijdelijk een log lichaam. Het is dus moeilijk in beweging te krijgen. Wanneer twee lidstaten het voortouw nemen komt er wél beweging.
Eens ben ik het met “ongekozen EU-bureaucraten”, al zou ik voorstander zijn van een meer verenigd Europa op velerlei gebied. Maar dan wel veel democratischer. Ook zouden we van de lobbyisten af moeten, die beslissingen weten te forceren uit puur eigenbelang. Daar zijn Macron, Lemaire en Draghi kleine kinderen bij.
Net als Cees ben ik van mening dat referenda in Zwitserland veel beter werken dan elders. Niet doordat Zwitsers zo’n bijzonder mensenras zijn, maar wel doordat hun overheidssysteem en hun kiesstelsel vanaf het ontstaan van het land gebaseerd zijn op directe betrokkenheid van iedere burger. Zonder die betrokkenheid zou Zwitserland niet bestaan.
Volgens Jako werken referenda in Zwitserland net zomin. Dat waag ik te bestrijden. Jako baseert zijn mening op één voorbeeld. Ik kan er op wijzen dat toen ik in de jaren ’80 van de vorige eeuw in Zwitserland voor het eerst van m’n leven in de horeca ging werken ik daar heel veel buitenlanders als seizoenarbeiders heb ontmoet, hoewel er toen nog geen vrij arbeidsverkeer met de EU bestond. We hadden toen een werkvergunning nodig, maar dat was geen bezwaar. De werkgever vroeg die aan. Na afloop van het seizoen moest je weer vertrekken. Voor wie er langer werkte was gezinshereniging vrijwel niet mogelijk. De naweeën daarvan heeft Zwitserland dus ook nooit gekend. Ook het toerisme in Zwitserland bloeide in die tijd, al stond het bekend als een duur land. Zwitserland was echt niet tot armoede vervallen, als het uit Schengen en de douane-unie was gestapt!
Ik heb daarna ook in Nederland in de horeca gewerkt. Bij mijn eerste sollicitatie viel ik bijna van m’n stoel. De bedrijfsleidster vroeg of ik mijn salaris volledig zwart wilde hebben. “Ik zou maar een gedeelte wit doen”, zei ze, “want dat kunnen “ze” niet controleren.” Toen ik zei dat ik alles gewoon wit wilde, moest ze dat even aan de baas vragen. Het was goed. Later bleek ik de enige van twintig man personeel! Ik heb ook zeer ervaren collega’s gekend die een baan misliepen doordat ze het grootste deel van hun loon wit wilden hebben. In Zwitserland heb ik bij veel verschillende werkgevers gewerkt, maar alles ging altijd officieel en voorzien van alle papieren. Behalve twee keer: toen ik voor een Duitse werkte en later voor een Nederlandse.
Zwitserse kinderen leren al op de kleuterschool hun land schoon te houden. Waarom er geen zout mag worden gestrooid op besneeuwde en schoongeveegde wegen, maar enkel fijn grit. Vanaf hun vroegste jeugd worden Zwitsers gevormd tot betrokken burgers, niet door leuzen en gedwongen eerbetoon aan “de leider” of “de partij”, maar door opvoeding en voorbeeld. Daar geen beelden van her en der neergesmeten huisvuil en bouwafval in de natuur, noch op overvolle poubelle-plaatsen, waarvan de foto’s hier regelmatig in de Midi Libre staan. Kortom, land, regering en volk zijn vanaf het ontstaan van de natie doordrongen van algemeen belang en betrokkenheid. Zwitsers zijn als volk wel degelijk heel bijzonder.
