VAREN of dobberen
De catamaran Macron/Merkel komt in het zeil. Op de EU top in de Brusselse haven, lagen de twee drijvers zij aan zij in hun veroordeling van Rusland. Het voordeel van zeilen met de 42 voets grote catamaran, is dat het schip stabieler blijft in wilde wateren dan een traditioneel schip, dat snel op een oor gaat. Het zeilt minder strak aan de wind, maar doordat de individuele drijvers zijn verbonden, ontstaat een stijve constructie die snel is en sterk.
Een drijver, Macron, heeft de visie op de vernieuwing van de EU en de filosofie, de andere drijver, Merkel, is sterk in het bij elkaar houden van de EU als een geheel.
Niet dat Merkel zonder hart en visie in de EU staat, toen ze haar gereserveerdheid in 2015 liet varen, en tegen de Syrische vluchtelingen riep ‘kom maar, open de grenzen’, was haar moraal leiderschap ongeëvenaard, maar de stroom vluchtelingen zijn het fundamentele probleem van de huidige EU. Er zijn partijen die het probleem onderhouden en vergroten, waardoor de EU solidariteit onder druk komt te staan, echte oplossingen zijn niet voor handen, behalve het barse sluiten van de poort.
Naast de 42 voeter, zij aan zij, dobberen zeven Piraatjes en een gaffel getuigde Lelievlet met in de mast een driehoekig rood wit blauw vlaggetje. Kap’tein Rutte, met witte tok, als roerganger van de groep ‘wij zijn het nieuwe anker’. Met de zeven economische dwergen: Estland, Letland, Litouwen (samen net zoveel inwoners als Vlaanderen), Zweden en Denemarken (waar de euro niet is ingevoerd), Ierland (ook stout met belasting rules) en het koude Finland, gaat Nederland proberen de boeien te verleggen. Niet echt een oorlogsvloot. Maar kap’tein Rutte heeft aangegeven mee te varen, het schommelen te staken, en zijn beste zeil bij te zetten om het tempo er een beetje in te houden.
De vaargeul voor de gehele EU armada is best wel breed, maar aan de bebakening mankeert het hier en daar. Regels, afspraken, solidariteit, onafhankelijke pers, rechtelijke macht, bestrijding van corruptie en ongelijkheid. Het varen over de zeeën gaat gepaard met regels en voorschriften en met een gezamenlijk doel: veilig aan wal komen.
Twee jaar geleden heeft de EU 3 miljard overgemaakt aan Turkije om de bootvluchtelingen tegen te houden. En de volgende cheque is nu voor eenzelfde bedrag getekend. Nogmaals 3 miljard. De EU faalt in haar procedure afwikkeling, kampen in Lesbos barsten uit hun voegen omdat het te lang duurt om de legaliteit van de aanvraag te bekijken. Italië zucht onder de vreemden, populisten grijpen hun kans, omdat ze de vervreemding niet op een ander manier kunnen plaatsen in hun leven. Open een groot vluchtelingenkamp in een klein dorpje in Nederland en je ziet het zelfde probleem ontstaan. Men is bang voor de verandering en kiest met de voeten.
De EU is blij met de Oost Europese bijdrage aan de eenheid, maar er moet wel wat veranderen. Om deze landen te betrekken in de verandering, moet eerst een bovenliggend probleem beter worden opgelost; er zijn verstekelingen die een plek moeten krijgen en er zijn er die terug moeten naar de thuishaven.
De Europese Commissie spande zaken aan tegen Hongarije, Polen en Tsjechië omdat zij vluchtelingen weigeren op te nemen uit Griekenland en Italië. Hongaarse premier Viktor Orbán weigert ondanks uitspraken van het Europese hof zijn deel van de legale migratie. Orbán: “Die opgedrongen migratie brokkelt onze identiteit af.”
Wel EU gelden ontvangen, maar niet volgens de regels willen spelen. ‘Cherry picking’ is de bijl aan de voet van de EU, of dat nu door de UK of door de Visegrad landen wordt gedaan, de EU kan niet toegeven aan afzonderlijke landen om alleen te participeren als het uitkomt. Polen en Hongarije hebben tot op heden nog niemand opgevangen. Slowakije en Tsjechië hebben elk een tiental asielzoekers uit Griekenland opgenomen.
Er ligt een grote taak voor de leiders van de EU om samen met de Oost Europese landen het gesprek aan te gaan over de noodzaak daartoe, en tegelijkertijd ook oor te hebben voor de angst tot verandering. Pas daarna kan er hard worden opgetreden tegen fundamentele anti-EU geluiden en acties, zoals die van Orbán. Door loyalisten te benoemen op sleutelposities, het hof te intimideren, zakt Hongarije volgens een rapport van ‘Freedom in The World’ af naar een autoritair bestuur. Orbán wil een rode kaart systeem om het debat in de EU te smoren als nationale belangen botsen met EU maatregelen, maar het land ontvangt graag de 6 miljard subsidie per jaar uit de EU fondsen.
Polen krijgt kritiek omdat het land zijn eigen rechtstaat ondermijnt met politieke benoemingen van rechters. Het leidde tot een openlijke veroordeling door andere lidstaten, Frankrijk voorop, met Duitsland in het kielzog. De catamaran leidt de vloot.
De met een kleine meerderheid opnieuw benoemde Miloš Zeman van Tsjechië stuurt ook aan op rebellie tegen EU beleid. Slowakije, lang een voorbeeld, is in schok na de moord op journalist Ján Kuciak en zijn vrouw. Letland heeft corruptie in de centrale bank en de maffia moet overal bestreden worden. Nederland is ook niet roomser dan de paus.
De piraatjes en de vlet willen “geen vergaande overheveling van bevoegdheden naar Europa die de publieke steun voor Europa doet verdampen.” Maar de bevoegdheid om ‘weigerlanden’ via het korten van subsidie bij de les te houden, is wel een plan dat het groepje wil omarmen. En de grootste mist, de damp op het water, is het verstekelingen probleem. Publieke steun verwerven voor het helpen oplossen van dat vraagstuk, dat zou de echte koers moeten zijn.
De golven rollen zacht in het Brusselse haventje, maar buitengaats kan het stormen.
