Nu ik toch de hele dag al achter de pc zit kan dit er ook nog wel bij. Jako sprak het vermoeden uit dat Rata de NF elektraregels niet zou hebben gevolgd. Ik zou zeggen: wie onder u zonder zonde is, werpe de eerste steen. Maar is Rata een zondaar, een overtreder van de NF C 15-100 normen door geen disjoncteur in serie te hebben opgenomen met zijn parafoudre? En is zijn adviseur op afstand (o.g.) als “ground control to major Rata high in the alpine sky” niet de bron van dit wetteloze gedrag? Laat ik m’n pen dopen in een potje Gimborn inkt hier voor me met als opschrift: ” Pour le service diplomatique. ”
1) In het voorwoord van “Locaux d’habtation” schrijven zelfs de dames en heren van Promotelec die zich van zeer nabij mogen koesteren aan het knapperend haardvuur van de Franse elektranormen het volgende. “Le présent mémento, qui ne saurait se substituer aux prescriptions officielles,…..” Voorzichtigheid geboden dus. Kunnen we het schema op de website van Entraidelec zoals door Jako aangereikt dus zondermeer heilig verklaren en beschouwen als een volledige weergave van de Franse normen op het gebied van “lightning busters”?
2) Jako heeft gelijk – hier komt mijn inkt goed van pas – voor wat betreft de dertien in een dozijn parafoudres die over de toonbank gaan, uitgerust met varistors die het zware werk moeten opknappen. Nu hebben die varistors (varistances) helaas een vervelende eigenschap: ze hebben te lijden onder al die overspanningen die ze door zich heen moeten laten gaan richting aarde. Hun inwendige weerstand verandert langzaam maar zeker en ze beginnen continu iets aan stroom door te laten. Daardoor worden ze ook warmer. Dat thermische gedrag valt keurig te meten met een zg. “signalisation fin de vie”. Op een gegeven moment wordt zo’n varistor echt te warm en kan hij maar beter vervangen worden. Bovendien is z’n restfunctie danig verzwakt, er is niet veel voor nodig om hem in de totale “failure mode” te sturen: een bijna kortsluiting. En we proberen uiteraard brandrisico’s te beperken. Op dat terrein hebben varistors overigens geen beste naam. Het is sowieso wat oppassen met dit soort beveiligingen, lees dit verslag voor de aardigheid eens.
3) Om de continuiteit van de stroomvoorziening niet in gevaar te brengen is het dus noodzakelijk om defecte modules zo snel mogelijk te kunnen loskoppelen van de stroomvoorziening. De specifieke normen voor de overspanningsbeveiliging spreken hier over een “déconnecteur”. Klinkt als: disjoncteur, die je dan ook ziet ingetekend in het schema van Entraidelec. Een stap verder op de evolutieladder komen we de modules tegen die autoprotégé zijn. Schakelen (vaak) ook uit bij thermische overbelasting, hebben een signalisation de fin de vie en kunnen eenvoudig van het stroomnet worden losgekoppeld mocht er zich onverhoopt een inwendige kortsluiting hebben voorgedaan. Wie het allemaal zou willen nalezen zou deze patentaanvrage van de firma Hager kunnen doornemen.
4) Dan komen we nu bij de parafoudres die zijn uitgerust met de speciale vermogens zenerdiodes, de transils en tranzorbs om een paar commerciële benamingen te gebruiken. Door de fima Fusadee/ADEE al een paar decennia in een range producten voor industrie en particulier verwerkt. Zouden nu ook de ziekenhuizen, laboratoria, kerncentrales en vliegvelden waar je hun producten tegenkomt net zoals van Rata vermoed wordt “outside the law” leven? Ik denk van niet. Want voor installaties van minder dan 100 kVA en voorzien van een Disjoncteur de Branchement die tevens disjoncteur différentiel is (onze Baco 500 mA DB) geldt dat die functie de rol vervult van deconnecteur. En het simpel uitklappen van die Fusadee module houders, inmiddels rijkelijk met fotomateriaal toegelicht, lijkt me toch ook te leiden tot een déconnexion mogelijkheid. Zie ook pagina 13 van deze brochure.
5) Wat de techniek betreft nog dit. De meeste parafoudres hebben als opschrift Up = 0,8 kV. Dus alles wat boven de 800 volt komt wordt dan zo snel mogelijk naar aarde afgevoerd. Bij die speciale zenerdiodes gaat dat razendsnel, in pico secondes, de varistor oplossingen zijn tot een factor duizend minder snel, in nano secondes. Zou je nu een disjoncteur in serie opnemen met zo’n fusadee module dan voeg je weerstand, zelfinductie en capaciteit toe. Waarmee m.i. de in de praktijk realiseerbare “interventiedrempel” van 800 volt naar boven verschuift, misschien wel met een paar honderd volt. De werking wordt dus minder effectief, het risico bestaat dat een grotere hoeveelheid energie toch aan de elektrische installatie wordt doorgegeven. En je daarmee eerder boven de kritische grens komt van 1500 volt, waarboven je aanzienlijke schade kan verwachten.
6) Department circumstantial evidence: maar Rata schreef toch zelf over die Consuel inspectie:” ….maar de controleur keek wel even naar me”. Lijkt me niet meer dan een normale reactie: slechts zelden kom je zo’n Fusadee systeem bij particulieren tegen, en deze keer nog wel in de eenvoudige elektrakribbe in een berghut, alleen de os en ezel ontbraken.
7) Voor de goede orde: de echte deskundigen zitten bij ENEDIS, de SNCF, Tennet, Prorail en gespecialiseerde bedrijven. Ik ben geen electronenfluisteraar, probeer alleen een journalistiek brugje te slaan naar wat basisprincipes. Want zelfs bij de schema’s in de eenvoudige brochure van parafoudre specialist DEHN moet ik toch even nadenken.
8) Schieten me nog twee dingen te binnen: in de uitvoerige documentatie van Fusadee stond indertijd het advies om je aardingsweerstand beneden de 10 Ohm te houden, en boven de 30 Ohm toch maar contact op te nemen met hun technische dienst. Want hoe lager die weerstand – of moet ik zeggen: impedantie – des te makkelijker wordt het om overspanningen in de valkuil van moeder aarde te laten springen. Iets om in het achterhoofd te houden.
Bliksembeveiliging is ook voor het réseau van de ERDF van groot belang om onze stroomvoorziening te garanderen. Verontrustend is dat iedere maandagochtend heel wat directie vergaderingen van netbeheerders hier in Europa een vast agendapunt hebben: wat is er de afgelopen week weer gestolen aan koperen leidingen.
9) Goed, het reisdoel werd na anderhalve dag al bereikt, ik hoop dat de medereizigers onderweg nog hebben kunnen genieten van het vrij associerende uitzicht.
